بهداشت در حج (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زوار خانه خدا بعد از انجام مناسک حج همان گونه که آلودگیهای بدن را برطرف می‌سازند، باید آلودگیهای
روح و جان خود را با ملاقات امام علیه‌السلام بر طرف نمایند. در واقع هر دو
تطهیر است یکی تطهیر ظاهر از چرکها و آلودگیها، و دیگری تطهیر باطن از نا آگاهی و مفاسد اخلاقی.
قرآن مجید در باب لزوم رعایت بهداشت در
حج می فرماید: «ثم لیقضوا تفثهم ولیوفوا نذورهم ولیطوفوا بالبیت العتیق» بعد از آن باید آلودگیها را از خود بر طرف سازند و به نذرهای خود
وفا کنند، و بر گرد خانه گرامی کعبه
طواف نمایند. («تفث» در لغت به معنای چرک و کثافت است
و در روایات به گرفتن ناخن، شارب و مانند آن و نیز به برطرف کردن چرک
تفسیر شده است.
)
تفث به گفته بسیاری از ارباب
لغت و مفسران معروف، به معنی چرک و کثافت و زوائد بدن همچون
ناخن و موهای اضافی است و به گفته بعضی در اصل به چرکهای زیر ناخن و مانند آن گفته می‌شود. گر چه بعضی از ارباب لغت منکر وجود چنین ریشه ای در لغت عرب شده‌اند ولی گفته‌ای را که راغب در
مفردات آورده که یک عرب بیابانی به مخاطب خود که بسیار کثیف و آلوده بود گفت : ما اتفثک و ادرنک؟: چقدر کثیف و آلوده ای؟ دلیل بر این است که این واژه عربی است و ریشه در لغت
عرب دارد.
در روایات اسلامی نیز کرارا این جمله، به گرفتن ناخن و پاکیزه کردن
بدن و کنار گذاشتن احرام تفسیر شده است، و به تعبیر دیگر این جمله اشاره به برنامه
تقصیر است که از
مناسک حج محسوب می‌شود. در بعضی از روایات نیز به تراشیدن سر که یکی دیگر از طرق تقصیر است تفسیر شده. در
کنز العرفان از ابن عباس نقل شده که در تفسیر این آیه می‌گفت : منظور انجام تمام مناسک حج است. ولی هیچگونه دلیلی بر گفته
ابن عباس در اینجا نداریم.
جالب اینکه در حدیثی از
امام صادق علیه السلام می‌خوانیم که آن حضرت، جمله «ثم لیقضوا تفثهم» را تفسیر به ملاقات
امام کرد، و هنگامی که راوی از این مسأله توضیح خواست و اشاره به تفسیر این آیه در مورد گرفتن ناخن و مانند آنکرد، امام علیه‌السلام فرمود:
قرآن ، ظاهر و باطنی دارد یعنی مسأله ملاقات امام در اینجا مربوط به
باطن آیه است.
این حدیث ممکن است اشاره به یک نکته
لطیف باشد که زوار خانه خدا بعد از انجام مناسک حج همان گونه که آلودگیهای بدن را برطرف می‌سازند، باید آلودگیهای
روح و جان خود را با ملاقات امام علیه‌السلام و پیشوای خود بر طرف نمایند به خصوص که در بسیاری از اعصار، خلفای جبار
اجازه چنین ملاقاتی را در شرائط عادی نمی‌دادند، و مراسم حج بهترین فرصت برای رسیدن به این هدف بود. در واقع هر دو
تطهیر است یکی تطهیر ظاهر از چرکها و آلودگیها، و دیگری تطهیر باطن از نا آگاهی و مفاسد اخلاقی.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «بهداشت در حج».
