• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بونت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بونْت، یا البونت، شهری مرزی و کوچک در شرق‌ اندلس می‌باشد.


این شهر در شمال غرب استان والنسیا (بلنسیه) و در جنوب شرق شنتمریه در دامنۀ شرقی دره و رود گوادا لاویار ـ توریا و در ۱۰۰ کیلومتری بلنسیه قرار دارد و جمعیت آن حدود ۴ هزارتن است. راه آهن زیرزمینی به طول ۵۱۴’۱متر آن‌جا را به راه اصلی بلنسیه ـ مادرید متصل می‌سازد.
[۱] شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۷، بیروت، ۱۳۵۵ق.
نام این شهر را به صورت‌های بُنت، الفُنت و بُونت نیز آورده‌اند. این نام در زبان اسپانیایی به صورت «آلپوئنته» (به معنای پل) آمده است.
[۲] عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۰، قاهره، ۱۹۸۸م.    
در ویرانه‌های قلعۀ این شهر که بر روی بلندایی با شیب بسیار تند باقی‌مانده است، می‌توان آثار معماری رومی و اسلامی را مشاهده کرد.
[۳] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    


ابو طاهر اسماعیل‌ بن‌ عمران‌ فهری بونتی و عبدالله‌ بن‌ فتوح‌ بن‌ موسی‌ فهری بونتی و شمار دیگری از ادیبان و قاریان به این شهر منسوب‌اند.
[۴] ابن‌ بشکوال، خلف، الصلة، ج۱، ص۲۸۰_ ۲۸۱، قاهره، ۱۹۶۶م.
[۵] ابن‌ عبدالمنعم حمیری، محمد، الروض المعطار، ج۱، ص۱۱۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۸۰م.    
[۶] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۵۱۱.    
[۷] شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۷_ ۲۴۰، بیروت، ۱۳۵۵ق.


مورخان اسلامی تا اوایل سدۀ ۵ق هیچ اشاره‌ای به شهر بونت نکرده‌اند و تنها از ۴۱۸ق/۱۰۲۷م به بعد است که نام این شهر در برخی منابع آمده‌ است. از همین سال تا حدود ۵۰۰ق خاندان بنو قاسم در منطقۀ مرزی بونت فرمان راندند. این خاندان در اصل از قبیلۀ بربری کُتامه، و با قبلۀ عربی فِهری هم پیمان بودند
[۸] ابن حزم، علی، جمهرةانساب العرب، ج۱، ص۵۰۱، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.    
و خود را از نسل عبدالملک‌ بن‌ قطن فهری می‌شمردند.
[۹] عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۰، قاهره، ۱۹۸۸م.    


۳.۱ - نخستین فرمانروا

نخستین فرمانروای این خاندان ابومحمد عبدالله‌ بن قاسم، ملقب به نظام‌ الدوله بود که از سوی مردم قرطبه به خلافت برگزیده شد.
[۱۰] ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۲۱۵، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
[۱۱] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۱، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
[۱۲] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
[۱۳] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
[۱۴] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
پس از کشته شدن مرتضی، خلیفۀ امویان‌ اندلس به دست بربرها در غرناطه، برادرش، ابوبکرهشام‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالملک‌ بن عبدالرحمان ناصر، ملقب به المعتدبالله به قلعۀ بونت گریخت و در پناه عبدالله‌ بن‌ قاسم فهری،
[۱۵] ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۲۷، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
[۱۶] ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۴۵-۱۴۶، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
[۱۷] ابن اثیر، علی، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۷۲.    
[۱۸] ابن اثیر، علی، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۸۲.    
[۱۹] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۱، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
[۲۰] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
و به روایتی دیگر در پناه ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن قاسم
[۲۱] حمیدی، محمد، جذوة المقتبس، ج۱، ص۵۹، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره، ۱۴۱۰ق.
[۲۲] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۱، ص۵۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
قرار گرفت. حاکم بونت در طول مدت اقامت المعتدبالله با احترام کامل با وی رفتار کرد؛ تا این‌که در ۴۱۸ق/۱۰۲۷م از سوی مردم قرطبه به خلافت برگزیده شد و بیش از دو سال و نیم از آغاز خلافتش در بونت به سر برد.
[۲۳] حمیدی، محمد، جذوة المقتبس، ج۱، ص۵۹، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره، ۱۴۱۰ق.
[۲۴] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۱، ص۵۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
[۲۵] ابن اثیر، علی، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۸۲.    
[۲۶] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۱، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
[۲۷] ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۲۷، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
[۲۸] ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۴۵، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.


۳.۲ - دومین فرمانروا

دومین فرمانروای بونت از بنوقاسم، ابوعبدالله‌ محمد بن عبدالله، ملقب به یُمْن‌ الدوله بود. او پس از مرگ پدرش در ۴۲۱ق/۱۰۳۰م به امارت رسید و در۴۳۴ق/۱۰۴۳م وفات یافت. مورخان کوچک‌ترین اشاره‌ای به حوادث دوران ۱۳سالۀ وی نکرده‌اند.
[۲۹] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
[۳۰] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.


۳.۳ - سومین فرمانروا

در۴۳۴ق حکومت منطقۀ بونت به احمد بن‌ محمد‌ بن‌ عبدالله‌ بن قاسم، ملقب به عز الدوله رسید. او نیز پس از ۶ سال حکومت درگذشت.
[۳۱] عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۱، قاهره، ۱۹۸۸م.    
[۳۲] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
اخیراً قبر وی در بونت کشف شده است.
[۳۳] شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۷_ ۲۳۸، بیروت، ۱۳۵۵ق.


۳.۴ - چهارمین فرمانروا

پس از مرگ عزالدوله احمد در ۴۴۰ق/۱۰۴۸م یاران وی حکومت بونت را به فرزند خردسالش، محمد که ۷ ساله بود، سپردند و قاسم، جد مادر‌اش که نقش مهمی در تعیین وی داشت، سرپرستی امیر خردسال را بر عهده گرفت.
[۳۴] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
چند ماهی نگذشته بود که عبدالله‌ بن محمد، عموی امیر خردسال که خود را شایسته‌تر از هر کسی برای تصدی امارت بونت می‌دید، اقدام به عزل امیر خردسال و حبس قاسم، جد مادری وی کرد.
[۳۵] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.


۳.۵ - پنجمین فرمانروا

در پی این توطئه ابومحمدعبدالله‌ بن محمد به عنوان پنجمین، آخرین و نامدارترین فرمانروای بونت زمام امور را به دست گرفت و خود را جناح‌الدوله
[۳۶] شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۸، بیروت، ۱۳۵۵ق.
ملقب ساخت و آن‌گاه برای جلوگیری از هر گونه دسیسه‌ای بیوۀ برادر (مادر امیرمخلوع) را به همسری خود درآورد و قاسم پدر همسرش را از زندان رها ساخت و به جایگاهی که در زمان برادرش برای او مقرر شده بود، بازگرداند. او به تنهایی و بی‌رقیب حکومت کرد و با ممالک هم‌جوار در صلح و آشتی به سر برد و به سرعت اوضاع بونت را سر و سامان بخشید.
[۳۷] ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
[۳۸] عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۱، قاهره، ۱۹۸۸م.    
[۳۹] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    

عبدالله‌ بن محمد بیش از ۴۰ سال در بونت به آسودگی فرمان راند، تا آن‌که در ۴۸۲ق/۱۰۸۹م سیدکامپِئادُر به بونت حمله کرد و سرزمینش را ویران ساخت و عبدالله ناگزیر به فرمانبری از پادشاه قشتاله شد و متعهد گردید ۱۰ هزار دینار به وی بپردازد.
[۴۰] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    


هنگامی که مرابطون به رهبری یوسف‌ بن تاشفین در ۴۸۵ق/۱۰۹۲م بر بلنسیه چیره شدند، شهر بونت همانند دیگر شهرهای این منطقه به فرمان آن‌ها درآمد.
[۴۱] عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۱، قاهره، ۱۹۸۸م.    
[۴۲] ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
امیرعبدالله که از سرنوشت و پایان کار وی اطلاعی در دست نیست، ادیب و شاعری شایسته بود.
[۴۳] فتح ‌بن خاقان، قلائد العقیان، ج۱، ص۱۴۴- ۱۵۰، تونس، ۱۹۶۶م.


پس از مرابطون شهر بونت به تصرف موحدون درآمد و آن‌گاه که موحدون از‌ اندلس اخراج شدند، یکی از نوادگان عبدالمؤمن به نام ابوسعید زید با جیمز اول، معروف به فاتح هم‌پیمان شد و شهر بونت را به وی تسلیم کرد. از آن زمان این شهر به جرگۀ شهرهای مسیحی اسپانیا درآمد.

(۱) ابن اثیر، علی، الکامل فی التاریخ.
(۲) ابن‌ بشکوال، خلف، الصلة، قاهره، ۱۹۶۶م.
(۳) ابن حزم، علی، جمهرةانساب العرب، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۴) ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
(۵) ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.
(۶) ابن‌ عبدالمنعم حمیری، محمد، الروض المعطار، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۸۰م.
(۷) ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
(۸) حمیدی، محمد، جذوةالمقتبس، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره، ۱۴۱۰ق.
(۹) شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، بیروت، ۱۳۵۵ق.
(۱۰) عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، قاهره، ۱۹۸۸م.
(۱۱) فتح ‌بن خاقان، قلائدالعقیان، تونس، ۱۹۶۶م.
(۱۲) یاقوت، بلدان.


۱. ↑ شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۷، بیروت، ۱۳۵۵ق.
۲. ↑ عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۰، قاهره، ۱۹۸۸م.    
۳. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۴. ↑ ابن‌ بشکوال، خلف، الصلة، ج۱، ص۲۸۰_ ۲۸۱، قاهره، ۱۹۶۶م.
۵. ↑ ابن‌ عبدالمنعم حمیری، محمد، الروض المعطار، ج۱، ص۱۱۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۸۰م.    
۶. ↑ یاقوت، بلدان، ج۱، ص۵۱۱.    
۷. ↑ شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۷_ ۲۴۰، بیروت، ۱۳۵۵ق.
۸. ↑ ابن حزم، علی، جمهرةانساب العرب، ج۱، ص۵۰۱، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.    
۹. ↑ عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۰، قاهره، ۱۹۸۸م.    
۱۰. ↑ ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۲۱۵، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
۱۱. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۱، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۱۲. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۱۳. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۱۴. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۱۵. ↑ ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۲۷، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
۱۶. ↑ ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۴۵-۱۴۶، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
۱۷. ↑ ابن اثیر، علی، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۷۲.    
۱۸. ↑ ابن اثیر، علی، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۸۲.    
۱۹. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۱، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۲۰. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۲۱. ↑ حمیدی، محمد، جذوة المقتبس، ج۱، ص۵۹، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره، ۱۴۱۰ق.
۲۲. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۱، ص۵۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۲۳. ↑ حمیدی، محمد، جذوة المقتبس، ج۱، ص۵۹، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره، ۱۴۱۰ق.
۲۴. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۱، ص۵۵، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۲۵. ↑ ابن اثیر، علی، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۸۲.    
۲۶. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۱۳۱، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۲۷. ↑ ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۲۷، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
۲۸. ↑ ابن‌ عذاری، احمد، البیان المغرب، ج۳، ص۱۴۵، به کوشش کولن و لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۳۰م.
۲۹. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۳۰. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۳۱. ↑ عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۱، قاهره، ۱۹۸۸م.    
۳۲. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۳۳. ↑ شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۷_ ۲۳۸، بیروت، ۱۳۵۵ق.
۳۴. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۳۵. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۳۶. ↑ شکیب ارسلان، الحلل السندسیة، ج۳، ص۲۳۸، بیروت، ۱۳۵۵ق.
۳۷. ↑ ابن‌ خطیب، محمد، اعمال الاعلام، ج۱، ص۲۰۸، به کوشش لوی پرووانسال، بیروت، ۱۹۵۶م.
۳۸. ↑ عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۱، قاهره، ۱۹۸۸م.    
۳۹. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۴۰. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۴۱. ↑ عنان، محمد عبدالله، دولةالاسلام فی الاندلس، ج۲، ص۲۶۱، قاهره، ۱۹۸۸م.    
۴۲. ↑ ابن سعید مغربی، علی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۳۹۶، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.    
۴۳. ↑ فتح ‌بن خاقان، قلائد العقیان، ج۱، ص۱۴۴- ۱۵۰، تونس، ۱۹۶۶م.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بونت»، شماره۵۱۸۸.    



جعبه ابزار