• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تاریخچه بشریه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بشریه عنوانی است که به پیروان ابوسهل بشر بن معتمر هلالی اطلاق می‌شود.



ابوسهل اصالتا از مردم کوفه بود که در آغاز در بصره و از تربیت یافتگان مکتب معتزله بصره به شمار می‌آمد ولی معروف به بغدادی می‌باشد. از تاریخ تولد وی اطلاع دقیقی در دست نیست ولی مسلما متولد قرن دوم هجری می‌باشد. وی مکتب اعتزال را از بشر بن سعید و عثمان زعفرانی که از شاگردان واصل بن عطاء بودند گرفت و به بغداد رفت و مکتب معتزله بغداد را بنیان گذاشت.


او در زمان خود به ریاست معتزله نائل گردید. شهرستانی او را افضل علمای معتزله خوانده است.
ابوسهل شاعری توانا هم بوده که برخی کتب کلام و فقه را به نظم درآورد. روش او در شاعری مسمط و مزدوج بوده است.
مسمط در اصطلاح، شعری است که دارای چند بند متحد الوزن بوده و هر بند قافیه مشخصی داشته باشد و فقط آخرین مصرع هر بیت قافیه اش با مصرعهای پایانی پیشین متفاوت باشد.
تجنیس مزدوج یا مکرر این است که در آخر ابیات یا اسجاع دو لفظ متناجس پهلوی یکدیگر بیایند و اگر در صدر لفظ زیادتی باشد روا باشد.


بشر متمایل به شیعه بوده است. به همین دلیل در دوره خلافت هارون الرشید، به زندان افتاد و در زندان قصیده‌ای مشتمل بر چهل هزار بیت سرود و در آن آراء و عقاید مخالفینش را رد نمود. اما در دوره خلافت مامون، عزیز و مقرب بود. او یکی از امضا کنندگان عهدنامه ولایتعهدی امام رضا (علیه‌السّلام) می‌باشد.


بشر نسبت به ابوهذیل بدگمان بود و او را متهم به نفاق و دوروئی می‌کرد.
ابوهذیل محمد بن هذیل بن عبیدالله معروف به علاف در سال ۱۳۱ ق متولد شد و در سال ۲۰۶ ق در سامرا درگذشت. وی شاگرد عثمان بن خالد طویل بود و پیروان او را هذیلیه می‌نامند.
در بیان صفات او می‌گفت: ابوهذیل نادانی را در صورتی که مردم او را دانا بدانند، بیشتر دوست دارد (تا آنکه دانا باشد و مردم او را نادان بخوانند) و پست فطرتی را بیشتر از آن دوست دارد که بزرگوار باشد ولی مردم او را پست شمارند و داشتن درون سخیف (کم عقل و سبک) را بر منظر سخیف ترجیح می‌دهد و او را فردی می‌دانست که جهت خوشایند مردم زندگی می‌کند.



بشر علاوه بر اشعاری که سروده و کتابهایی که به نظم درآورده، دارای تالیفاتی نیز هست که از جمله آنها عبارتند از:
کتاب التوحید
کتاب حدوث الاشیاء
کتاب الرد علی النحویین
کتاب الحجة فی اثبات نبوة النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)
کتاب الرد علی النصاری
کتاب الرد علی الیهود
کتاب الرد علی الرافضة
کتاب الرد علی المرجئة
کتاب الرد علی الخوارج
کتاب الرد علی ابی الهذیل
کتاب الرد علی النظام
کتاب الرد علی ابی شمر
کتاب الرد علی زیاد الموصلی
کتاب الرد علی ضرار
کتاب الرد علی ابی خلدة
کتاب الرد علی حفص الفرد
کتاب الرد علی هشام بن الحکم
کتاب الرد علی اصحاب ابی حنیفة
کتاب اجتهاد الرای
کتاب الحسین بن صبعی
کتاب الرد علی الاصم
کتاب قتال علی و طلحة
کتاب الرد علی الاصم ایضا فی الامامة
کتاب الرد علی المشرکین
لیست دقیق این کتابها را ابن ندیم در الفهرست آورده است.


او در حالی که سالخوردگی زیادی داشت به بیماری پیسی بدن مبتلا شد و به سال ۲۱۰ هجری از دنیا رفت.



از شاگردان وی می‌توان به ابو موسی مدار و بشر القلانسی و ابو عمران رقاشی و روح العبدی و ابو عبید الله افوه و هاشم ابن ناصح اشاره کرد.
[۸] ایجی، عضد الدین عبد الرحمن بن احمد، المواقف، دار النشر: دار الجیل - لبنان - بیروت - ۱۴۱۷هـ - ۱۹۹۷م، چاپ اول، تحقیق: عبد الرحمن عمیره، ج۳، ص۶۴.

در کتب تاریخی، تاریخ انقضای خاصی برای بشریه ذکر نگردیده بلکه از فعالیتهای دیگر آنها نیز اطلاعی در دست نمی‌باشد.


۱. سمعانی، الانساب، ابی سعید عبد الکریم بن محمد ابن منصور التمیمی، دار النشر:دار الفکر - بیروت - ۱۹۹۸م، چاپ اول، تحقیق:عبدالله عمر البارودی، ج۲، ص۲۴۸.    
۲. ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان، تاریخ الاسلام ووفیات المشاهیر والاعلام، دار النشر:دار الکتاب العربی - لبنان/ بیروت - ۱۴۰۷ه - ۱۹۸۷م، چاپ اول، تحقیق:د. عمر عبد السلام تدمری، ج۱۵، ص۸۹.    
۳. ملطی شافعی، ابو الحسن محمد بن احمد بن عبد الرحمن، التنبیه والرد علی اهل الاهواء والبدع، دار النشر:المکتبه الازهریه للتراث - مصر - ۱۴۱۸ه - ۱۹۹۷م، تحقیق:محمد زاهد بن الحسن الکوثری، ج۱، ص۳۸.    
۴. ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان، تاریخ الاسلام ووفیات المشاهیر والاعلام، دار النشر:دار الکتاب العربی - لبنان/ بیروت - ۱۴۰۷ه - ۱۹۸۷م، چاپ اول، تحقیق:د. عمر عبد السلام تدمری، ج۱۵، ص۸۹.    
۵. شهرستانی، عبدالکریم، الملل والنحل، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۴، ۲ مجلد، ج۱، ص۴۲.    
۶. ابن ندیم، محمد بن اسحاق ابو الفرج، الفهرست، دار النشر:دار المعرفه - بیروت - ۱۳۹۸ – ۱۹۷۸ ج۱، ص۱۹۷.    
۷. صفدی، صلاح الدین خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، دار النشر:دار احیاء التراث - بیروت - ۱۴۲۰ه- ۲۰۰۰م، تحقیق:احمد الارناؤوط وترکی مصطفی، ج۱۰، ص۹۷.    
۸. ایجی، عضد الدین عبد الرحمن بن احمد، المواقف، دار النشر: دار الجیل - لبنان - بیروت - ۱۴۱۷هـ - ۱۹۹۷م، چاپ اول، تحقیق: عبد الرحمن عمیره، ج۳، ص۶۴.
۹. ايجى، مير سيد شريف،شرح المواقف، ج۸، ص۳۸۱.    
۱۰. جاحظ، ابو عثمان عمرو بن بحر، البرصان والعرجان، بیروت، بی نا، بی تا، ج۱، ص۱۳۸.    



سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «تاریخچه بشریه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۲۲.    



جعبه ابزار