تدبر در قرآن•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تدبر در قرآن، تفکر در
قرآن برای کشف
مفاهیم و روابط ناپیدا است.
«تدبر» از ریشه «دبر» به معنای اندیشیدن در ماورای امور و فراتر از
ظاهر کارها و
مسائل است که ژرف اندیشی،
عاقبت اندیشی و درنتیجه کشف حقایقی را درپی دارد که در ابتدای
امر و با نظر سطحی به
چشم نمی‌آید.
تدبر در قرآن عبارت است از:
۱. اندیشیدن در ورای
ظواهر آیات به منظور روشن شدن چهره باطنی قرآن، در حد
امکان؛
۲. جست وجو برای کشف مفاهیم و روابط ناپیدا در هریک از آیات و ارتباط آن‌ها با یکدیگر؛
۳. پی گیری و کشف انسجام و هماهنگی بین آیات.
مشتقات این واژه چهار بار به شرح ذیل در قرآن به کار رفته است:
۱. (افلا یتدبرون القرآن ولو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا)؛ "آیا در (معانی) قرآن نمی‌اندیشند اگر از جانب غیر
خدا بود قطعا در آن اختلاف بسیاری می‌یافتند"
؛
۲. (افلم یدبروا القول...) ؛ "آیا در (عظمت) این سخن نیندیشیده‌اند"
؛
۳. (افلا یتدبرون القرآن‌ام علی قلوب اقفالها)؛ "آیا به آیات
قرآن نمی‌اندیشند یا (مگر) بر دلهایشان
قفلهایی نهاده شده است"
؛
۴. (کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته ولیتذکر اولوا الالباب)؛ "
[۴] کتابی مبارک است که آن را به سوی تو
نازل کرده‌ایم تا در(باره) آیات آن بیندیشند و خردمندان
پند گیرند".
در
روایتی از
امیرمؤمنان علی علیه‌السّلام آمده است: «الا لا خیر فی قراءة لیس فیها تدبر؛ هان! هیچ
خیری در
قرائت قرآن بدون
تدبر وجود ندارد».
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تدبر در قرآن».
