تعاون با مجرمان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تعاون از «ع و ن» بـاب تفاعل به معنای یکدیگر را یاری و کمک کردن است.
تعاون با
مجرمان ، امری ناپسند از دیدگاه
موسی علیه‌السّلام است.
«قال رب بما انعمت علی فلن اکون ظهیرا للمجرمین»؛ عرض کرد: «پروردگارا! بشکرانه نعمتی که به من دادی، هرگز
پشتیبان مجرمان نخواهم بود!»
منظورش از این جمله این بود که من هرگز با فرعونیان
مجرم و گنهکار همکارى نخواهم کرد بلکه در کنار
ستمدیدگان بنى اسرائیل خواهم بود.
و اینکه بعضى احتمال داده اند منظور از مجرم آن مرد اسرائیلى بوده باشد بسیار بعید به نظر میرسد.
شکر نعمت خداوند ، مقتضی پرهیز از تعاون و همکاری با مجرمان می‌باشد.
«قال رب بما انعمت علی فلن اکون ظهیرا للمجرمین»؛ عرض کرد: «پروردگارا! بشکرانه نعمتی که به من دادی، هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم بود!»
مفاد
آیه : (قال رب بما انعمت على فلن اکون ظهیرا للمجرمین) و وجوهى که در معناى آن گفته شده است
بعضى از مفسرین گفته اند: «حرف (باء) در جمله (بما انعمت) براى سببیت است ، و معنایش این است که : پروردگارا به سبب آنچه بر من
انعام کردى ، این عهد براى تو بر عهده من باشد که هرگز یاور مجرمین نباشم ، و بنابراین معنا، جمله مورد بحث عهدى است از آن جناب با خداى تعالى
بعضى دیگر گفته اند: (باء) در جمله مزبور براى
قسم است ، که جواب آن حذف شده ، و معناى آیه این است که : سوگند مى خورم به آن نعمت ها که به من ارزانى داشتى ، که هر آینه
توبه کنم ، و یا امتناع بورزم از اینکه پشتیبان مجرمین باشم»
بعضى دیگر گفته اند که : (باء) براى قسم هست ولى قسم استعطافى است ، و قسم استعطافى آن سوگندى است که در انشاء واقع مى شود، مثل اینکه به کسى بگویى (بالله زرنى : تو را به خدا سراغم بیا)، و معناى آیه بنابر این احتمال این مى شود، که : پروردگارا تو را سوگند مى دهم که بر من عطوفت کنى ، و مرا حفظ فرمایى ، تا در نتیجه پشتیبان مجرمین نباشم
از میان این چند وجه ، وجه اولى بهتر است ، براى اینکه مراد از جمله (بما انعمت على) بنا به گفته این مفسرین - انعام خدا به وى است ، یا به این که : او را در کودکى از شر
فرعون حفظ کرد، و به مادرش برگردانید، و یا به این که توبه اش را از
قتل قبطى قبول نمود و او را بخشید البته بنا بر اینکه از ر اه
الهام یا
خواب و امثال آن علم پیدا کرده باشد به این که خداى تعالى او را آمرزیده است و هر یک از این دو احتمال باشد سوگند او سوگند به غیر خداى تعالى بوده ، و معناى کلامش این مى شود که : سوگند مى خورم به اینکه مرا حفظ کردى که ... و یا سوگند مى خورم به اینکه مرا آمرزیدى که ...، و این قسم سوگند در کلام خداى تعالى سابقه ندارد، و هیچ معهود نیست که از کسى حکایت کرده باشد، که به غیر خود او سوگند خورده باشد، به همین جهت است که گفتیم وجه اول بهتر است ، چون بنا بر وجه اول اصلا حرف (باء) براى سوگند نیست ، تا این اشکال متوجه شود
مراد از (مجرمین) در قول
موسى (ع ) (فلن اکون ظهیرا للمجرمین )
(فلن آکون ظهیرا للمجرمین) - بعضى از مفسرین گفته اند: «مراد از (مجرم) آن کسى است که غیر خودش را به جرم وادار سازد، و یا یارى او به
جرم کشیده شود، مانند همان اسرائیلى که مرد قبطى با او در افتاد، و یارى کردن موسى از وى ، موسى را دچار دردسر و ارتکاب جرم ساخت پس در حقیقت در کلمه (مجرمین) در این جمله ، مجازى در نسبت به کار رفته ، چون آن مرد اسرائیلى مجرم نبود بلکه سبب شد تا موسى مرتکب جرم شود»
بعضى دیگر گفته اند: «مراد از (مجرمین) فرعون و قوم اوست ، و معناى جمله این است که : سوگند مى خورم به انعامت بر من ، که توبه کنم ، و دیگر با مصاحبت و ملازمت یاور و کمک کار فرعون و قومش نشوم ، و دیگر - مانند سابق - نزدش نروم ، و ملازمش نشوم ، و خلاصه سیاهى لشکرش نگردم»
مفسر دیگر این وجه را رد کرده به اینکه : (این وجه هیچ تناسبى با مقام ندارد)
اما آنچه
حق مطلب است این است که : جمله (رب بما انعمت على فلن آکون ظهیرا للمجرمین)
عهد و پیمانى است از سوى موسى که دیگر هیچ مجرمى را در جرمش کمک نکند، تا شکر نعمتهایى را که به وى ارزانى داشته به جا آورده باشد، و مراد از (نعمت) - با در نظر گرفتن اینکه قیدى به آن نزده -
ولایت الهى است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تعاون با مجرمان»
