تقوا و آرامش (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از عوامل
آرامش در
دنیا و
آخرت که خداوند در
قرآن نیز به آن اشاره کرده است
تقوا می‌باشد.
تقوا، از عوامل
آرامش یافتن دلها به وسیله
فرشتگان می‌باشد:
بلی ان تصبروا وتتقوا ویاتوکم من فورهم هـذا یمددکم ربکم بخمسة ءالـف من الملـئکة مسومین• وما جعله الله الا بشری لکم ولتطمئن قلوبکم به...
آری، (امروز هم) اگر
استقامت و تقوا پیشه کنید، و
دشمن به همین زودی به سراغ شما بیاید، خداوند شما را به پنج هزار نفر از فرشتگان، که نشانه‌هایی با خود دارند، مدد خواهد داد!
ولی اینها را خداوند فقط
بشارت، و برای
اطمینان خاطر شما قرار داده... .
ظاهرا مصداق
آیه شریفه، واقعه
روز بدر است، و البته این
وعده را به شرط
صبر و تقوا داده و فرموده است که: ان تصبروا و تتقوا و یاتوکم من فورهم هذا. و اما از کلام بعضی از مفسرین ظاهر می‌شود که خواسته‌اند بگویند در جمله مورد بحث خداوند وعده بر نازل کردن
ملائکه را داده است در صورتی که
کفار بعد از این فوریت برگردند، و در نتیجه خواسته‌اند بگویند که مراد از جمله: فورهم، خود روز بدر است، نه آمدن آنان در روز بدر، و همچنین اینکه از کلام بعضی دیگر بر می‌آید که خواسته‌اند بگویند: آیه شریفه وعده‌ای است به نازل کردن ملائکه در سایر جنگ‌هایی که بعد از بدر اتفاق می‌افتد (نظیر
احد و
حنین و
احزاب) سخنانی است که هیچ دلیلی از لفظ آیه بر آن نیست.
تقوا، زمینه ساز آرامش و رفع اندوه در
آخرت است:
... فمن اتقی واصلح فلا خوف علیهم ولا هم یحزنون.
... کسانی که پرهیزگاری پیشه کنند و
عمل صالح انجام دهند (و در
اصلاح خویش و دیگران بکوشند)، نه ترسی بر آنهاست و نه غمناک می‌شوند.
الا ان اولیاء الله لا خوف علیهم ولا هم یحزنون• الذین ءامنوا وکانوا یتقون.
آگاه باشید (دوستان و)
اولیاء خدا، نه ترسی دارند و نه غمگین می‌شوند!
همانها که
ایمان آوردند، و (از مخالفت فرمان
خدا) پرهیز می‌کردند
وینجی الله الذین اتقوا بمفازتهم لا یمسهم السوء ولا هم یحزنون.
و خداوند کسانی را که تقوا پیشه کردند با رستگاری رهایی می‌بخشد هیچ بدی به آنان نمی‌رسد و هرگز غمگین نخواهند شد.
الاخلاء یومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقین• یـعباد لا خوف علیکم الیوم ولا انتم تحزنون.
دوستان در آن روز
دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزگاران!
ای
بندگان من! امروز نه ترسی بر شماست و نه اندوهگین می‌شوید!
در این آیات شرح حال
مؤمنان مخلص و
مجاهد و
پرهیزگار که درست نقطه مقابل مشرکان و افراد بی‌ایمان هستند بیان گردیده، تا با مقایسه (همانگونه که روش
قرآن است)
نور از
ظلمت و
سعادت از بدبختی شناخته شود.
در نخستین آیه می‌گوید: آگاه باشید که اولیای خدا نه ترسی بر آنان است و نه غمی دارند (الا ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون). برای فهم دقیق محتوای این سخن باید معنی اولیاء بخوبی شناخته شود. اولیا جمع ولی، در اصل از ماده ولی یلی گرفته شده که به معنی نبودن واسطه میان دو چیز و نزدیکی و پی در پی بودن آنها است، به همین دلیل به هر چیزی که نسبت به دیگری قرابت و نزدیکی داشته باشد، خواه از نظر مکان یا
زمان یا نسب و یا مقام، ولی گفته می‌شود، استعمال این کلمه به معنی سرپرست و
دوست و مانند اینها نیز از همین جا است. بنابراین اولیاء خدا کسانی هستند که میان آنان و خدا حائل و فاصله‌ای نیست، حجابها از قلبشان کنار رفته، و در پرتو نور
معرفت و
ایمان و
عمل پاک، خدا را با
چشم دل چنان می‌بینند که هیچگونه
شک و تردیدی به دلهای‌شان
راه نمی‌یابد، و به خاطر همین آشنایی با خدا که وجود بی انتها و
قدرت بی پایان و
کمال مطلق است، ماسوای خدا در نظرشان کوچک و کم
ارزش و ناپایدار و بی مقدار است. کسی که با
اقیانوس آشنا است، قطره در نظرش ارزشی ندارد و کسی که
خورشید را می‌بیند نسبت به یک شمع بی فروغ بی اعتنا است.
در اینکه منظور از اولیاء خدا چه کسانی است در میان مفسران گفتگو است ولی آیه دوم مطلب را روشن ساخته و به گفتگوها پایان می‌دهد و می‌گوید: آنها کسانی هستند که ایمان آورده‌اند و به طور مداوم تقوا و پرهیزکاری را پیشه خود ساخته‌اند (الذین آمنوا و کانوا یتقون). جالب اینکه ایمان را به صورت
فعل ماضی مطلق آورده و تقوا را به صورت ماضی استمراری اشاره به اینکه ایمان آنها به سر حد کمال رسیده ولی مساله تقوا که در عمل روزمره منعکس می‌شود و هر روز و هر ساعت کار تازه‌ای می‌طلبد و جنبه تدریجی دارد برای آنها به صورت یک برنامه و وظیفه دائمی در آمده است. آری اینها هستند که با داشتن این دو رکن اساسی
دین و
شخصیت چنان آرامشی در درون
جان خود احساس می‌کنند که هیچیک از طوفان‌های زندگی آنها را تکان نمی‌دهد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تقوا و آرامش».
