تقوا و تعقل (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

یکی از موارد رعایت تقوا و داشتن تقوا از طرف انسان خرردورزی و تعقل می‌باشد.

---

خردورزی و تعقل عامل رعایت تقوا از جانب انسان ذکر شده است.
«... واتقون یـاولی الالبـب؛ حج، در ماه‌های معینی است! و کسانی که (با بستن احرام، و شروع به مناسک حج،) حج را بر خود فرض کرده‌اند، (باید بدانند که) در حج، آمیزش جنسی با زنان، و گناه و جدال نیست! و آنچه از کارهای نیک انجام دهید، خدا آن را می‌داند. و زاد و توشه تهیه کنید، که بهترین زاد و توشه، پرهیزکاری است! و از من بپرهیزید ای خردمندان!».

۱.۱ - تهیه زاد و توشه

و در ادامه آیه خداوند مى فرماید: زاد و توشه تهیه کنید که بهترین زاد و توشه ها پرهیزکارى است و از من به پرهیزید اى صاحبان عقل (و تزودوا فان خیر الزاد التقوى و اتقون یا اولى الالباب).بسیارى از مفسران گفته اند که این آیه اشاره به گروهى مى کند (به گفته بعضى گروهى از مردم یمن بودند) که وقتى براى زیارت خانه خدا حرکت مى کردند هیچگونه زاد و توشهاى با خود بر نمى داشتند، و حتى اگر زاد و توشهاى با خود داشتند به هنگام احرام به دور مى ریختند و مى گفتند ما به زیارت خانه خدا مى رویم چگونه ممکن است به ما غذا ندهد (و گاه به همین جهت خود را به زحمت مى افکندند و یا محتاج به سؤال از این و آن مى شدند) قرآن این تفکر غلط را نفى مى کند و مى گوید زاد و توشه براى خود تهیه کنید ولى در عین حال آنها را به مساله معنوى مهمترى ارشاد کرده، مى گوید: که ماوراى این زاد و توشه زاد و توشه دیگرى است که باید براى سفر آخرت فراهم گردد و آن پرهیزکارى و تقوا است.
«.. فاتقوا الله یـاولی الالبـب....؛ بگو: «(هیچ‌گاه) ناپاک و پاک مساوی نیستند؛ هر چند فزونی ناپاکها، تو را به شگفتی اندازد! از (مخالفت) خدا بپرهیزید ای صاحبان خرد، شاید رستگار شوید!».(به رغم اینکه همه انسانها وظیفه دارند تقوا را رعایت کنند، خداوند، صاحبان خرد را مخاطب قرار داد تا بیان فرماید، تنها اهل خرد و اندیشه، زمینه رعایت تقوا و پرهیز از ناپاکیها و گرایش به پاکی‌ها دارند.)
«.. وللدار الاخرة خیر للذین یتقون افلا تعقلون؛ زندگی دنیا، چیزی جز بازی و سرگرمی نیست! و سرای آخرت، برای آنها که پرهیزگارند، بهتر است! آیا نمی‌اندیشید».
«.. والدار الاخرة خیر للذین یتقون افلا تعقلون؛ پس از آنها، فرزندانی جای آنها را گرفتند که وارث کتاب (آسمانی، تورات) شدند؛ (امّا با این حال،) متاع این دنیای پست را گرفته، (بر اطاعت فرمان خدا ترجیح می‌دهند) و می‌گویند: (اگر ما گنهکاریم توبه می‌کنیم و) بزودی بخشیده خواهیم شد! اما اگر متاع دیگری همانند آن به دستشان بیفتد، آن را (نیز) می‌گیرند، (و باز حکم خدا را پشت سر می‌افکنند.) آیا پیمان کتاب (خدا) از آنها گرفته نشده که بر خدا (دروغ نبندند، و) جز حق نگویند، و آنان بارها آنرا خوانده‌اند؟! و سرای آخرت برای پرهیزگاران بهتر است، آیا نمی‌فهمید؟».
«.. ولدار الاخرة خیر للذین اتقوا افلا تعقلون؛ و ما نفرستادیم پیش از تو، جز مردانی از اهل آبادیها که به آنها وحی می‌کردیم! آیا (مخالفان دعوت تو،) در زمین سیر نکردند تا ببینند عاقبت کسانی که پیش از آنها بودند چه شد؟! و سرای آخرت برای پرهیزکاران بهتر است! آیا فکر نمی‌کنید».
«.. فاتقوا الله یـاولی الالبـب...؛ خداوند عذاب سختی برای آنها فراهم ساخته؛ پس از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید ای خردمندانی که ایمان آورده‌اید! (زیرا) خداوند چیزی که مایه تذکّر است بر شما نازل کرده».

۱.۲ - پرهیز از گناه

این قسمت از آیه مورد بحث نتیجه گیرى از خطاب قبلى است ، به مؤمنین مى فرماید: باید بر حذر باشید و نفستان را از اینکه در مقابل امر پروردگارتان عتو و استکبار کند، و از اطاعت او شانه خالى نماید، جلوگیرى کنید، تا وبال عتو و خسران عاقبت که به اهل آن قریه ها رسید به شما نرسد.
تقواى خدا و بیم از وبال عتو و استکبار در برابر او مقتضاى عقل و نقل است و در این جمله مؤمنین را اولى الالباب (خردمندان ) خوانده، فرموده : (فاتقوا اللّه یا اولى الالباب الذین امنوا) یعنى حال که وضع اهل قریه ها چنین شد، پس شما از خدا بترسید، اى خردمندانى که ایمان آورده اید.

---