تقوا و حقوق مادر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از اثرات تقواپیشگی رعایت حقوق مادران شیرده می‌باشد.
رعایت حقوق مادران شیرده، از آثار تقواپیشگی می‌باشد:
والولدت یرضعن... وعلی المولود له رزقهن وکسوتهن بالمعروف... لاتضار ولدة بولدها... وعلی الوارث مثل ذلک... واتقوا الله...
مادران، فرزندان خود را دو سال تمام،
شیر می‌دهند .... و بر آن کس که
فرزند برای او متولد شده (
پدر)، لازم است خوراک و
پوشاک مادر را به طور شایسته (در مدت شیر دادن بپردازد حتی اگر
طلاق گرفته باشد.) ... نه مادر (به خاطر
اختلاف با پدر) حق ضرر زدن به
کودک را دارد، و نه پدر. و بر وارث او نیز لازم است این کار را انجام دهد ... و از (مخالفت فرمان)
خدا بپرهیزید! ... .
و علی المولود له رزقهن و کسوتهن بالمعروف، لا تکلف نفس الا وسعها، منظور از کلمه: مولود له، همانطور که گفتیم
پدر طفل است و منظور از
رزق و کسوه، خرجی و
لباس است، و خدای عزّوجلّ این خرجی و
نفقه را مقید به معروف کرد، یعنی متعارف از حال چنین
شوهر و چنین
همسر، و آنگاه مطلب را چنین تعلیل کرد: که
خدا هیچ کسی را به بیش از طاقتش
تکلیف نمی‌کند، و آنگاه دو حکم دیگر هم بر این حکم ضمیمه کرد.
اول اینکه: حق
حضانت و شیر دادن و نظیر آن مال همسر است، پس شوهر نمی‌تواند به زور میان مادر و طفل جدایی بیندازد، و یا از اینکه مادر فرزند خود را ببیند، و یا مثلا ببوسد، و یا در آغوش بگیرد جلوگیری کند، برای اینکه این
عمل مصداق روشن مضاره و حرج بر
زن است، که در آیه شریفه، از آن
نهی شده است.
دوم اینکه: زن نیز نمی‌تواند در مورد بچه شوهر، به شوهر مضاره و حرج وارد آورد، مثلا نگذارد پدر فرزند خود را ببیند، و از این قبیل ناراحتی‌ها فراهم کند، چون در آیه شریفه می‌فرماید: لا تضار والدة بولدها، و لا مولود له بولده، نه زن به وسیله فرزندش به ضرر و
حرج می‌افتد، و نه پدر، و اگر در این جمله می‌فرمود: و لا مولود له به، و مرجع ضمیر (به) را که همان ولده باشد نمی‌آورد، تناقضی به
چشم می‌خورد چون در چنین فرضی ضمیر به به کلمه ولدها بر می‌گردد، چون در سابق ذکری از کلمه: ولد به میان نیامده بود، در نتیجه این
توهم پیش می‌آمد که در آیه شریفه تناقض هست، از یک طرف می‌فرماید: شوهر، کسی است که فرزند برای او متولد می‌شود، و از طرفی دیگر می‌فرماید: فرزند برای مادر متولد می‌شود.
پس در جمله مورد بحث، هم حکم
تشریع مراعات شده، و هم حکم
تکوین، یعنی هم فرموده، از نظر تکوین، فرزند هم مال پدر و هم مال مادر است، و از طرفی دیگر فرموده: از نظر تشریع و
قانون، فرزند تنها از آن پدر است.
و علی الوارث مثل ذلکف از ظاهر آیه بر می‌آید: آنچه که به حکم
شرع به گردن پدر است، مانند خرجی و
لباس در صورتی که پدر فوت شود به گردن
وارث او خواهد بود، لیکن مفسرین آیه را به معانی دیگری
تفسیر کرده‌اند که با ظاهر آیه نمی‌سازد، و از آنجا که اصل مساله مربوط به
فقه است متعرض آن معانی نشدیم، اگر کسی بخواهد به آنها آگاه شود باید به کتب فقهی مراجعه نماید، و آنچه ما در معنای آیه گفتیم موافق با مذهب
ائمه اهل بیت علیهم‌السلام است، چون از اخباری که از ایشان رسیده، همین معنا استفاده می‌شود، و همچنین موافق با ظاهر آیه شریفه نیز هست.
و اتقوا الله و اعلموا ان الله بما تعملون بصیر، در این جمله، امر به
تقوا می‌کند و اینکه این تقوا به
اصلاح صورت این اعمال باشد، چون
احکام نامبرده همه اموری بود مربوط به صورت ظاهر، و لذا دنباله جمله فرمود: و بدانید که خدا بدانچه می‌کنید دانا است...، به خلاف ذیل آیه قبلی یعنی آیه و اذا طلقتم النساء فبلغن اجلهن... ،
که در ذیل آن فرمود: از
خدا پروا کنید، و بدانید که خدا به هر چیزی دانا است، برای اینکه آیه نامبرده مشتمل بود بر جمله: و لا تمسکوهن ضرارا لتعتدوا،
و معلوم است که ضرار و دشمنی سبب می‌شود که از ظاهر اعمال
تجاوز نموده، به
نیت نیز سرایت کند، و در نتیجه پاره‌ای از دشمنی‌هایی که در صورت
عمل ظاهر نیست انجام دهد، دشمنی‌هایی که بعدها اثرش معلوم گردد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «رعايت حقوق مادر».
