تقیه اصول
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقیه به کتمان حق یا ترک عمل به
احکام شرعی واقعی به دلیل ترس از مخالفان اطلاق میشود.
تقیه اصطلاحی فقهی است. کلمه «تقیه» از «اتّقی یتّقی» گرفته شده و به معنای پرهیز کردن و پرهیزکاری است. در اصطلاح، برای تقیه تعریفهای متعددی بیان شده که برخی از آنها عبارت است از:
۱. تعریف «
شیخ مفید :» «التقیة کتمان الحق و ستر الاعتقاد فیه و مکاتمة المخالفین و ترک مظاهرتهم بما یعقب ضررا فی الدین و الدنیا».
۲. تعریف «
شیخ انصاری :» «المراد (منها) هنا التحفظ عن ضرر الغیر بموافقته فی قول او فعل مخالف للحقّ».
۳. تعریف «شهرستانی:» «التقیة اخفاء امر دینی لخوف الضرر من اظهاره».
بنابر آن چه گذشت، تقیه به معنای ترک عمل به برخی از
احکام شرع به طور موقت یا کتمان برخی از فتاوی یا باورهای دینی در شرایط خاص، مانند ترس از حاکمان ظالم و یا مدارا نمودن با دیگر
فرقههای اسلامی و یا افکار عمومی، میباشد، به شرط این که برای آن غرض عقلایی حفظ مصالح مهم دینی و دنیوی وجود داشته باشد و یا حفظ جان، مال و آبروی مسلمانان به آن وابسته باشد.
تقیه به حسب
حکم تکلیفی ، به
واجب ،
حرام ،
مستحب ،
مکروه و
مباح تقسیم میشود.
برای جواز تقیه، به
آیات ،
روایات متواتر ،
اجماع و
عقل استدلال شده است.
در کتاب «
القواعد الفقهیة » آمده است:
«... و یدل علیه مضافا الی الاجماع آیات من الذکر الحکیم، و اخبار متواترة جدا و دلیل العقل و قضاء الوجدان السلیم».
تقیه، به
شیعه امامیه اختصاص ندارد، بلکه همه طوایف و عقلای عالم در زمانهای مختلف (حتی قبل از
اسلام ) هنگام گرفتاری، به آن عمل نمودهاند، مانند: تقیه
مؤمن آل فرعون و
اصحاب کهف .
فرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «تقیه»