• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تمییز

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جدا کردن خون حیض از استحاضه از راه اوصاف هریک و همچنین به قوّه تشخیص نیکی از بدی و زیبایی از زشتی را تَمییز گویند و از معنای اول تمییز، در باب طهارت سخن رفته است.




تمییز عبارت است از جداسازی دو یا چند چیز مشابه یکدیگر به وسیله ویژگیهای هریک.



واژه تمییز در فقه در دو موضوع: یکی خون دیدن زن و دیگری، دورانی از سنّ کودک پیش از بلوغ، زیاد به کار رفته است؛ به‏گونه‏ای که هنگام اطلاق، همان مفهوم خاص به ذهن می‏آید. البتّه اطلاق عنوان تمییز بر اوصاف خون از این جهت که سبب تمییز و تشخیص است از باب اطلاق مُسبّب بر سبب، در فقه، فراوان است.



خون حیض و استحاضه هر کدام دارای اوصافی است که در مواقع اشتباه بین آن دو، به آن اوصاف رجوع می‏شود. زنی که خون وی دارای اوصاف باشد «ذات تمییز» نامیده می‏شود.

۳.۱ - زمان رجوع به تمییز


به تمییز و اوصاف خون زمانی رجوع می‏شود که خونی بین حیض و استحاضه مشتبه شود. خونی که زن قبل از اتمام نه سالگی و پس از یائسه شدن می‏بیند حیض نیستزنی که نخستین بار خون می‏بیند آیا به مجرّد خون دیدن حکم به حیض بودن آن می‏شود یا به اوصاف رجوع می‏گردد، در مسئله اقوال مختلفی است.
زنی که بیش از ده روز خون دیده است چند حالت دارد: یا صاحب عادت است یا مبتدئه، یا مضطربه و یا ناسیه.

۳.۱.۱ - صاحب عادت


صاحب عادت، ایّام عادت خود را ـ به شرط عدم اختلاف آن با ایّام تمییز (ایّام دیدنِ خون دارای اوصاف حیض) ـ حیض قرار می‏دهد. در فرض اختلاف، اگر جمع بین آن دو ممکن است ـ مانند آنکه مجموع ایّام عادت و تمییز بیش از ده روز نشود یا بین آن دو، اقلّ طُهر (ده روز) فاصله بیفتد ـ در ترجیح عادت بر تمییز یا عکس آن یا جمع بین آن دو و یا تخییر بین تقدیم یکی بر دیگری اختلاف است.
برخی گفته‏اند: در فرض حصول عادت از راه تمییز، تمییز مقدّم و در غیر این فرض، عادت مقدّم می‏شود.
[۶] العروة الوثقی، ج۱، ص۳۳۲-۳۳۱.

اگر جمع بین ایّام عادت و تمییز ممکن نباشد، مانند آنکه هفت روز اوّل، ایّام عادت و هفت روز بعد، ایّام تمییز باشد، همه اقوالِ مطرح در فرض امکان جمع ـ بجز قول به جمع بین آن دو ـ در این فرض نیز مطرح است.

۳.۱.۲ - مبتدئه و مضطربه


مبتدئه و مضطربه ـ به معنای زنی که عادتش استقرار نیافته ـ به تمییز رجوع می‏کند و خون دارای اوصاف حیض را حیض و دارای اوصاف استحاضه را استحاضه قرار می‏دهد، به شرط آنکه ـ بنابر مشهور ـ ایّام تمییز از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نشود و ایّام تمییزی دیگر با آن معارضه نکند، مثلاً پنج روز اوّل، با اوصاف حیض، پنج روز دوم، با اوصاف استحاضه و پنج روز سوم دوباره با ویژگیهای حیض خون ببیند.

۳.۱.۳ - ناسیه


ناسیه (زنی که عادت خود را فراموش کرده) نیز بنابر مشهور ابتدا به تمییز رجوع می‏کند بلکه بر آن ادعای اجماع شده است.


 
۱. جواهر الکلام، ج۳، ص۱۴۲.    
۲. جواهر الکلام، ج۳، ص۱۶۱-۱۶۰.    
۳. جواهر الکلام، ج۳، ص۱۸۱.    
۴. جواهر الکلام، ج۳، ص۲۹۶-۲۹۴.    
۵. مستمسک العروة، ج۳، ص۲۷۶-۲۷۵.    
۶. العروة الوثقی، ج۱، ص۳۳۲-۳۳۱.
۷. مستمسک العروة، ج۳، ص۲۷۶.    
۸. مستمسک العروة، ج۳، ص۲۸۴-۲۷۷.    
۹. جواهر الکلام، ج۳، ص۲۷۰-۲۶۷.    
۱۰. جواهر الکلام، ج۳، ص۲۹۹.    
۱۱. مستمسک العروة، ج۳، ص۲۹۲-۲۹۱.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۶۳۷.    



جعبه ابزار