توکل پیروان ابراهیم (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پیروان
ابراهیم در
مبارزه با
مشرکان به
خداوند،
توکل و اتکا داشتند.
...فی ابرهیم والذین معه اذ قالوا لقومهم انا برءؤا منکم و مما تعبدون... ربنا علیک توکلنا... «برای شما سرمشق خوبی در زندگی
ابراهیم و کسانی که با او بودند وجود داشت، در آن هنگامی که به
قوم (مشرک) خود گفتند: «ما از شما و آنچه غیر از
خدا می پرستید بیزاریم ما نسبت به شما کافریم و میان ما و شما
عداوت و
دشمنی همیشگی آشکار شده است تا آن
زمان که به خدای یگانه
ایمان بیاورید! - جز آن سخن ابراهیم که به پدرش (عمویش
آزر) گفت (و وعده داد) که برای تو آمرزش طلب می کنم، و در عین حال در برابر
خداوند برای تو
مالک چیزی نیستم (و اختیاری ندارم)! - پروردگارا! ما بر تو توکل کردیم و به سوی تو بازگشتیم، و همه فرجامها بسوی تو است.»
از آنجا که مبارزه با
دشمنان خدا با این صراحت و قاطعیت مخصوصا در زمانی که آنها از
قدرت ظاهری برخوردارند جز با
توکل بر ذات خدا ممکن نیست، در پایان
آیه می افزاید: آنها گفتند: پروردگارا! ما بر تو توکل کردیم و به سوی تو بازگشت نمودیم و رجوع نهایی همه سرانجام به سوی تو است" (ربنا علیک توکلنا و الیک انبنا و الیک المصیر).
در حقیقت آنها سه مطلب را در این عبارت به پیشگاه الهی عرضه داشتند:
نخست توکل بر ذات او، و دیگر
توبه و بازگشت به سوی او، و سپس توجه به این حقیقت که رجوع نهایی همه چیز به سوی او است که
علت و معلول یکدیگرند، ایمان به
معاد و بازگشت نهایی سبب توبه می گردد و توبه
روح توکل را در
انسان زنده می کند.
"ربنا علیک توکلنا و الیک انبنا و الیک المصیر"- این جمله نیز تتمه کلامی است که
قرآن کریم از ابراهیم و
مؤمنین به وی نقل کرده بود، و
مسلمانان را به تاسی به وی وا می داشت. و این جمله دعائی است از نامبردگان به درگاه پروردگارشان، و مناجاتی است دنبال آن تبری که از قوم خود کردند، چون
تبری جستن آنهم به آن شدت، ممکن است اثار سویی به بار آورد، و ایمان را از آدمی سلب کند، لذا
دعا کردند که پروردگارا به تو توکل می کنیم، و به سوی تو توبه می آوریم، و بازگشت به سوی تو است.
جمله مذکور مقدمه ای است برای دعائی که بعدا می آید، در حقیقت دعای خود را با این مقدمه افتتاح کردند، و در آن مقدمه موقعیتی را که در بیزاری از
اعداء دارند ذکر نموده، گفتند" پروردگارا توکل ما بر تو است، و به سوی تو برمی گردیم" و منظورشان این بوده که ما در موقعیتی از زندگی قرار داریم که ممکن است
فکر کنیم زمام نفس ما در دست خود ما است، و این خود ما هستیم که امور خود را
تدبیر می کنیم، ولی ما نسبت به
نفس خود به تو رو می آوریم، و آن را به تو رجوع می دهیم، و نسبت به امورمان که باید تدبیرش کنیم، آن را هم به خود تو وا می گذاریم، و خلاصه مشیت تو را جایگزین مشیت خود می سازیم، تویی
وکیل ما در امور، آن را به هر گونه که خودت می خواهی تدبیر فرما.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «پیروان ابراهیم».
