جایگاه شیعه جهنم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: شیعیان، شیعه، اولیاء الهی، جهنم، برزخ، شفاعت، قیامت.

پرسش: به گفته امام صادق (علیه‌السلام) شیعیان جهنم را نخواهند دید؟ آیا این گفته صحت دارد لطفاً توضیح دهید؟

پاسخ اجمالی: شیعه کسی است که ملتزم به دستورات خداوند متعال و اهل بیت باشد و در عمل هم فردی کوشا باشد. حقیقت شفاعت نیز چیزی نیست جز وصول رحمت و مغفرت و فیض پروردگار به بندگانش از طریق اولیاء و برگزیدگان از بندگانش. از شرائط قابلیت برای شفاعت شدن این است که آدمی ایمان به خدا و پیامبر و هر آنچه که بر او نازل شده را داشته باشد، نماز را خفیف نشمارد، مشرک به خدا و منکر شفاعت پیامبر اکرم نباشد.
حال اگر شخص شیعه گرفتار رذائل اخلاقی بود اما قابلیت شفاعت شدن را داشت، از شفاعت اولیاء الهی در قیامت برخوردار می‌شود. ولی اگر شیعه بودن فقط ادعا بوده و در عمل و باور کوتاهی صورت گیرد، شفاعت اهل بیت شامل او نمی‌شود. بنابراین، هیچ شیعه‌ای به جهنم نمی‌رود اما عذاب و عقاب بر گنهکاران شیعه در برزخ حتمی است.

---

حدیثی که از امام صادق (علیه‌السلام) در این باب وارد شده این است که راوی می‌گوید به امام صادق (علیه‌السلام) گفتم:
شنیدم که می‌گفتی همه شیعیان بر غم آنچه در آنهاست (گناهانی که دارند) در بهشت جای دارند. فرمود: به تو راست گفتم. بخدا سوگند که همه آنها در بهشت جای دارند. گفتم: فدایت شوم گناهان، بسیارند و بزرگ! فرمود: اما در قیامت همگی شما با شفاعت پیامبر که خواسته‌اش برآورده می‌شود و یا جانشینش در بهشت خواهید بود امّا بخداوند سوگند که من در برزخ بر شما می‌ترسم. گفتم برزخ چیست؟ فرمود: همان قبر است از هنگام مرگ تا روز قیامت.
با توجه به این روایت پس از قیامت و محاسبه اعمال هیچ شیعه‌ای از شیعیان داخل جهنم نمی‌شود بلکه به شفاعت وجود مقدس رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) یا یکی از امامان معصوم (علیهم‌السّلام) مشمول عنایات الهی قرار می‌گیرد و اهل نجات خواهد شد.
حال در اینجا دو پرسش اساسی به ذهن می‌آید اولاً مراد از شیعه چه کسانی هستند، ثانیاً شفاعت به چه معنا است و آیا مطلقاً شامل حال شیعیان می‌شود یا شرائطی هم دارد.

---

اما پرسش اول که مراد از شیعه چه کسانی هستند. برای پاسخ به این پرسش مراجعه می‌کنیم به متون روایی و از خود روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) تعریف شیعه و یا اوصاف شیعیان را بدست می‌آوریم.

۱. امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: شیعیان ما تسلیم امر ما هستند و به فرمایشات ما عمل می‌کنند با دشمنان ما مخالفند پس هر کس این گونه نباشد از ما نیست.

^[۲] صدوق، ابوجعفر، صفات الشیعه، ص۳، ح۲T انتشارات زراره، چاپ اول، ۱۳۷۹.    

۲. جابر جعفی گفت: امام محمد باقر (علیه‌السلام) فرمود: ‌ای جابر آیا کافی است برای کسی که ادعای تشیع دارد بگوید که دوستدار ما اهل بیت است؟ بخدا سوگند شیعه ما نیست مگر آن کسی که تقوای خدا را رعایت کند و از او اطاعت نماید.

^[۳] صدوق، ابوجعفر، صفات الشیعه، ص۱۱، ح۲۲T انتشارات زراره، چاپ اول، ۱۳۷۹.    

۳. امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: (عذرتراشی نکنید در معاصی خدا) و رای‌های باطل را متابعت نکنید (که ما شیعه هستیم و انتساب به اهل بیت اسباب نجات ماست) «بخدا قسم شیعه ما نیست مگر کسی که اطاعت خدای تعالی کند.»

^[۴] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۷۳، ح۱، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۸ ه ق.    

پس، از منظر روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) شیعه کسی است که ملتزم به دستورات آنان باشد و در عمل هم فردی کوشا باشد. همین جا سؤال دیگری مطرح می‌شود و آن اینکه اگر شیعه تنها کسانی باشند که مطیع فرمان خدا و اهل تقوا و عمل صالح هستند دیگر چه نیازی به شفاعت هست به عبارت دیگر آنچه باعث نجات این گونه افراد می‌شود همان ایمان و عمل صالحشان می‌باشد.

---

برای رسیدن به پاسخ این پرسش لازم است به معنای شفاعت و شرائط آن که در پرسش دوم مطرح شد توجه نمود.
حقیقت شفاعت چیزی نیست جز وصول رحمت و مغفرت و فیض پروردگار به بندگانش از طریق اولیاء و برگزیدگان از عبادش.
همانگونه که خداوند متعال هدایتش را از طریق انبیاء و نخبگان از بندگان به عموم مردم در دنیا ارزانی می‌کند همچنین مغفرتش را به سوی گنهکاران از طریق همین انسانهای وارسته در روز قیامت ارسال می‌کند.

---

و اما شرائط شفاعت شوندگان، آیا هر کسی مشمول شفاعت اولیاء دین قرار می‌گیرد یا تحت شرایط خاصّی انسانهای گنهکار موفق به شفاعت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) یا یکی از امامان معصوم (علیهم‌السّلام) می‌شود.
شرایط شفاعت شوندگان:

۱. شرک به خدا نداشته باشد.
۲. از روی اخلاص شهادت به وحدانیت حق داشته باشد.
۳. معتقد به پیامبران و روز رستاخیز و آنچه که خدا بر پیامبرانش نازل فرموده است.
۴. شفاعت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را تکذیب نکنند.
۵. نماز را خفیف نشمرد.

حال اگر کسی با ایمان به خدا (و حفظ امورات فوق) از دنیا برود ولو مبتلا به معاصی و گناهانی هم باشد که موفق به توبه نشده است ولی بواسطه داشتن گوهر «ایمان» جهنمی نخواهد بود البته بار سنگین گناهان او بوسیله مصائب دنیا و سختیهای برزخ و مواقف آغازین رستاخیز سبک می‌گردد و اگر با این‌ها از آلودگی گناهان پاک نشد به وسیله شفاعت از عذاب دوزخ نجات می‌یابد.

---

پس با توجه به مطالب بیان شده پاسخ نهایی عبارت است از:
صرف ادعای شیعه بودن باعث نجات آدمی نمی‌شود بلکه ایمان و التزام قلبی و باور به اعتقادات مذهب حقه (تشیع) لازم است و در عمل هم باید فردی مطیع بود حال اگر شیعه‌ای پیدا شد که در ایمان و باور قلبی معتقد به خدا و رسول و امامان معصوم است و در عمل هم بی‌اعتناء به فرامین الهی نیست ولی گرفتار خیلی رذایل اخلاقی است، تا موقعی که این صفات ناپسند او را از ایمان و باور قلبی‌اش خارج نکند و در حال مرگ با ایمان از دنیا برود قابلیت دارد که در روز قیامت شفاعت اولیاء دین شامل حال او شود چون بواسطه گوهر ایمان در قلب او این قابلیت را دارد که مورد شفاعت قرار گیرد ولو معاصی کثیری از او صادر شده باشد.
پس اگر کسی مدّعی شیعه دوازده امامی است ولی امر نماز را خفیف می‌شمرد ولو به ظاهر محبت اهل بیت را هم در دل داشته باشد و با آن حال از دنیا برود اینچنین شخصی قابل برای شفاعت شدن نیست چون از شرائط قابلیت برای شفاعت شدن این است که آدمی مؤمن به خدا و پیامبر و هر آنچه که بر او نازل شده باشد و نماز را خفیف نشمرد و فرض این است که اینچنین آدمی در امر نماز کوتاهی کرده و این مساله مهم را خفیف شمرده است.
در نتیجه معنای روایت امام صادق (علیه‌السلام) چنین خواهد بود.
هیچ شیعه‌ای با آن تعریفی که از شیعه بیان شد به جهنم نمی‌رود. شیعیان دو دسته می‌شوند شیعه‌ای که عملش او را بهشتی می‌کند و شیعه‌ای که برای بهشتی شدن عملش کافی نیست و با انضمام شفاعت بهشتی می‌شود. پس شیعیان چه از گروه اول باشند و چه از گروه دوم جهنم نخواهند رفت اما عذاب و عقاب بر گنهکاران شیعه در برزخ حتمی است (البته اگر در دنیا یا هنگام جان کندن با مکافات و عذاب گناهانشان پاک نگردند) چرا که ائمه قول و وعده شفاعت در برزخ را به ما نداده‌اند و به عهده ما و خدا گذاشته‌اند.

---

۱. معاد در قرآن، تفسیر موضوعی، ج۵، آیت‌الله جوادی آملی.
۲. منشور جاوید، ج۸، آیت‌الله سبحانی.    
۳. عدل الهی، شهید مرتضی مطهری.    
۴. معاد، محسن قرائتی.

---