جبرئیل در سنت یهودی مسیحی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جبرئیل (جبرائیل)، از
فرشتگان مقرب الهی و آورنده
وحی در
اسلام می‌باشد و در باره جبرئیل در
کتاب مقدّس و
سنّت‌های یهودی و
مسیحی ، بحث شده است.
واژه عبری l ¦e ¦r ¢Gab که در یونانی Gabriel تلفظ شده لفظاً به معنای «
خدا قدیر است ؟» یا
مرد خدا و قهرمان خداست
نام جبرئیل چهار بار در
عهدین آمده است: دوبار در
کتاب دانیال نبی و دوبار در
انجیل لوقا .
در کتاب دانیال نبی،
جبرئیل به صورت
انسانی بر
دانیال پدیدار می‌شود تا معنای رؤیای او را برایش باز گوید. حضور جبرئیل با
جذبه‌ای همراه است که دانیال از آن
مدهوش می‌شود. در جای دیگری از کتاب دانیال نبی،
جبرئیل در زمانی که دانیال مشغول
دعا و
قربانی است، پروازکنان نزد وی می‌آید تا اسراری را برایش آشکار کند. در این موارد جبرئیل
فرشته نامیده نشده، بلکه صرفاً موجودی آسمانی است که می‌توان او را پیام آور
خدا دانست و حضورش با
جذبه و قدرتی الهی همراه است.
در انجیل لوقا، جبرئیل مژده تولد
یحیی را برای
زکریا و مژده تولد
عیسی را برای
مریم می آورد. گفته شده است که حضور جبرئیل در
عهد عتیق صرفاً نشان دهنده
قدرت الهی است.
اما حضور او در
عهد جدید، علاوه بر آن، آرامش بخش و اطمینان آفرین نیز هست.
همچنین گفته شده است که هر چهار بار حضور جبرئیل در کتاب مقدّس به نحوی ناظر به وعده الهی به ظهور
مسیح است.
جبرئیل در آثار غیررسمی و مجعول بین
عهدین و بعد آن حضور برجسته‌ای دارد و در حد
ملکی مقرب ارتقا یافته است. در
ترجمه و
تفسیر آرامی
تورات ، نقش جبرئیل بیش‌تر شده و به او فعالیت‌هایی نسبت داده شده که در دوره‌های اولیه
عهد عتیق اتفاق افتاده است، مثلاً اوست که
یوسف را راهنمایی می‌کند
یا در
دفن موسی شرکت دارد
همچنین در
مأثورات یهودی ، جبرئیل که
تصور می‌شود از
آتش ساخته شده، در کنار
میکائیل ،
اوریل و
رافائل جزو چهار
فرشته‌ای است که در اطراف
عرش‌اند . به علاوه، او در زمره فرشتگان ملاقات کننده با
ابراهیم و نیز ویران کننده
سَدوم (از
قرای قوم لوط ) دانسته شده است .
هر چند جبرئیل هم در
سنّت یهودی و هم در
سنّت مسیحی ، به مرور
زمان ، اهمیت و ارج و
قرب بیشتری یافته و حتی تصویر او به صورت فرشته‌ای بالدار به آثار هنری راه پیدا کرده است، نه در سنّت یهودی (که در آن میکائیل مدافع همیشگی
قوم یهود تلقی می‌شده است) و نه در سنّت مسیحی، جبرئیل هیچگاه به اندازه میکائیل اهمیت نیافته و همیشه مرتبه‌ای ثانوی داشته است .
(۱) کتاب مقدّس.
(۲) Encyclopaedia Judaica , Jerusalem ۱۹۷۸-۱۹۸۲, sv "Michael and Gabriel" (by Harold Louis Ginsberg) ;.
(۳) The International standard Bible encyclopedia , ed Geoffrey W Bromiley, Michigan: William B Eerdmans, ۱۹۷۹-۱۹۸۸, sv "Gabriel" (by L Hunt) ;.
(۴) New Catholic encyclopedia , Detroit: Thomson, ۲۰۰۳, sv "Gabriel, Archangel" (by T L Fallon).
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جبرئیل »، شماره۴۴۷۶.
