حبس قاتل فراری پس از اخذ دیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حبس قاتل فراری پس از اخذ دیه از مباحث فقهی و حقوقی و درباره حکم زندانی‌کردن قاتل فراری پس از اخذ
دیه بحث می‌کند. آنچه که فقهاء درباره این مطلب بدان استناد می‌کنند، دنباله روایتی از
امام صادق (علیه‌السلام) است که به زندانی‌کردن و تأدیب قاتل فراری بعد از اخذ دیه اشاره دارد.
حمید بن زیاد، عن الحسن بن محمد بن سماعة، عن احمد بن الحسن المیثمی، عن ابان بن عثمان، عن ابی بصیر، قال: «سالت ابا عبد اللّه (علیه‌السّلام) عن رجل قتل رجلا متعمّدا، ثمّ هرب القاتل فلم یقدر علیه؟ قال: ان کان له مال اخذت الدیة من ماله، و الّا فمن الاقرب فالاقرب، فان لم یکن له قرابة، وداه الامام، فانّه لا یبطل دم امرئ مسلم، و فی روایة اخری: ثم للوالی بعد حبسه و ادبه؛
ابوبصیر، گفت: از
امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدم: مردی عمدا مردی را کشته است، آنگاه فرار کرده و دسترسی به او نیست؟ فرمود: اگر مالی دارد، دیه از مال او برداشت می‌شود و اگر ندارد از خویشان نزدیک به ترتیب گرفته می‌شود. اگر خویشی ندارد، امام
دیه او را می‌پردازد؛ زیرا خون
مسلمان هدر نمی‌رود؛ و در روایتی دیگر اضافه می‌کند: پس از آن، والی قاتل را
حبس و تادیب می‌کند.
در
تهذیب الاحکام بدون اضافۀ موجود در
کافی، روایت شده است.
در
روضة المتّقین می‌گوید: این دو روایت در روایات موثق از ابوبصیر نقل شده است … و در روایتی دیگر دارد: آنگاه حاکم می‌تواند پس از آن، او را زندانی و ادب کند؛ یعنی اگر دیه او را پرداخت و به قاتل دست پیدا کرد. بیشتر اصحاب به این دو روایت عمل کرده‌اند.
علّامه مجلسی می‌گوید: یک روایت،
موثق و روایت دیگر
مرسل است.
آیت‌الله طبسی: این اضافه در غیر از کتاب کافی دیده نشده کسی به روایت فتوا داده باشد. آری، مشابه آن را آورده‌اند که اگر قاتل فرار کرد و بر او دست نیافتند تا مرد، دیه از مال او برداشته می‌شود و اگر نداشت از خویشان نزدیک- الاقرب فالاقرب- گرفته می‌شود، بدون این که متعرّض دنباله روایت شده باشند. این روایت را
سیّد مرتضی، شیخ در
نهایه،
ابن زهره،
ابن برّاج و دیگران آورده‌اند.
گاهی گفته می‌شود: اعراض اصحاب از دنباله روایت،
حجّیت آن را تضعیف می‌کند؛ ولی باید گفت: اعراض، متوقف بر این است که مساله ذکر شود آنگاه از آن اعراض شود؛ در حالی که چنین چیزی ثابت نشده است.
• طبسی، نجم‌الدین، حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص۳۱-۴۸.
