• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسین بن طاهر اصفهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حسین بن طاهر اصفهانی (م ۴۴۰ ه یا ۴۴۷ ه) از فیلسوفان، موسیقی‌دانان و ریاضیدانان برجسته عصر خود بود.
او در اصفهان متولد شد و از شاگردان نزدیک ابن سینا به شمار می‌رفت.
ایشان علاوه بر فلسفه، در ریاضیات و موسیقی نیز تبحر داشت و آثاری چون الکافی فی الموسیقی، المجموع فی الالهیات، شرح رسالة حی بن یقظان و الاختصار من طبیعیات الشفاء از او به‌جا مانده است.
ابن سینا او را فردی فاضل می‌دانست که قادر به درک عمیق فلسفه است.
او در سنین جوانی درگذشت و به‌عنوان یکی از شارحان برجسته فلسفه ابن سینا شناخته می‌شود.



ابومنصور حسین بن طاهر بن زیله اصفهانی در اصفهان متولد شد.
او به لحاظ موسیقی‌دانی و رساله‌ای که در این علم نوشته شهرت یافته است.
[۱] بیهقی، علی بن زید، درّة الاخبار، ص۶۵.
البته وی در فلسفه و ریاضی نیز استاد بود و با ادبیات عرب آشنایی کافی داشت. اگرچه ابن زیله نحله خاصی در فلسفه بنیاد نگذاشته، از پیروان تیزبین و از شارحان فلسفه ابن سینا بوده است. گفته‌های کوتاه حکمت‌آمیز و کتاب‌های منسوب به او گواهی روشن بر این مدعا است. ابن سینا در یکی از نامه‌های جوابیه خود، از ابن زیله با عنوان الشیخ الفاضل و یکی از دو نفری یاد می‌کند که جز آنان کسی را توان درک حقایق کتاب الاشارات و التنبیهات نیست.


ابن زیله از شاگردان خاص ابوعلی سینا و در ردیف کسانی چون ابوالحسن بهمنیار، ابوعبید جوزجانی و ابوعبداللّه معصومی بوده است.


ابن طاهر آثار متعددی دارد که عبارتند از:
• المجموع فی الالهیات؛
• الکافی فی الموسیقی؛
• تعالیق؛
• الاختصار من طبیعیات الشفاء؛
• شرح رسالة حی بن یقظان؛
• کتاب النفس.


ابومنصور عمری کوتاه داشت و در سال ۴۴۰ه درگذشت. سال ۴۴۷ه تاریخ دیگری است که برای فوت او ذکر کرده‌اند.
[۸] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۷۴۵.

(دیگر منابع:
[۱۱] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۶، ص۷۹۴۰.
[۱۴] صفا، ذبیح الله، تاریخ علوم عقلی (صفا) ص۲۹۱.
[۱۵] سمرقندی، احمد بن عمر، چهار مقاله (عروضی) ص۱۲۶.
[۱۷] یار شاطر، احسان، دانش نامه ایران و اسلام، ج۴، ص۶۱۸.
[۱۸] صفا، ذبیح الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۳۱۹.
[۱۹] شهرزوری، شمس‌الدین، نزهة الارواح و روضة الافراح، ۳۸۶.
)



۱. بیهقی، علی بن زید، درّة الاخبار، ص۶۵.
۲. بیهقی، ابو الحسن، تتمه صوان الحکمه (یا تاریخ حکماء الاسلام)، ص۱۹- ۲۰.    
۳. مرکز دایره المعارف الاسلامیه، ج۸، ص۹۷.    
۴. بیهقی، ابو الحسن، تتمه صوان الحکمه (یا تاریخ حکماء الاسلام)، ص۱۹- ۲۰.    
۵. مرکز دایره المعارف الاسلامیه، ج۸، ص۹۷.    
۶. مرکز دایره المعارف الاسلامیه، ج۸، ص۹۷.    
۷. بیهقی، ابوالحسن، تتمه صوان الحکمه (یا تاریخ حکماء الاسلام)، ص۱۹- ۲۰.    
۸. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۷۴۵.
۹. کحاله، عمر رضا، معجم المولفین، ج۴، ص۱۳.    
۱۰. زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج۲، ص۲۵۴.    
۱۱. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۶، ص۷۹۴۰.
۱۲. آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، الذّریعة، ج۷، ص۱۲۹.    
۱۳. ابن أبی أصیبعه، احمد بن قاسم، عیون الانباء، ص۴۵۸.    
۱۴. صفا، ذبیح الله، تاریخ علوم عقلی (صفا) ص۲۹۱.
۱۵. سمرقندی، احمد بن عمر، چهار مقاله (عروضی) ص۱۲۶.
۱۶. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۶۲.    
۱۷. یار شاطر، احسان، دانش نامه ایران و اسلام، ج۴، ص۶۱۸.
۱۸. صفا، ذبیح الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۳۱۹.
۱۹. شهرزوری، شمس‌الدین، نزهة الارواح و روضة الافراح، ۳۸۶.



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسین بن طاهر اصفهانی»، ج۳، ص۱۳۴.






جعبه ابزار