• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حقابه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حَقابه به مقدار آب معين از سهمملک يا زمينى را می‌گویند.




حقابه تركيب يافته از حق عربى و آب فارسى و به معناى سهم مقرر دِه، مزرعه، باغ، خانه و يا كسى از يك منبع آب، مانند رود، چشمه و يا قنات است.
[۱] لغت نامه دهخدا.




از آن به مناسبت در باب تجارت و احياء موات سخن گفته‏ا‌ند.
حقّابه دار، در صورتى كه در استفاده از آب به مقدار سهم خود با ديگران شريک باشد، مى‏تواند در سهم خويش هر نوع تصرف مالكانه- همچون فروختن و اجاره دادن- بكند و شركا حق جلوگيرى از آن ندارند.
[۳] جامع الشتات ج۲، ص۲۲۰- ۲۲۱؛
[۴] رياض المسائل ج۱۲،ص ۳۶۷- ۳۶۹.

كسى كه زمينى را فروخته، آيا حق شرب آن نيز داخل در معامله زمين شده و در نتيجه به خريدار منتقل مى‏گردد؟ برخى تصريح به عدم دخول آن در معامله كرده‏اند، مگر آنكه دخول آن را شرط كرده باشند.
[۵] تذكرةالفقهاء ج۱۲ص ۵۹

نهرى كه ميان زمينهايى واقع شده؛ ليكن سهم هر يك از صاحبان زمينها از آن نهر معلوم نيست، چنانچه مالكان زمينها در مقدار سهم خود از نهر اختلاف كنند، بنابر تصريح برخى، حق شرب براى هر يك از آنان به نسبت مساحت زمينشان ثابت است.
چنانچه صاحبان بعضى زمينها به دليل موات بودن زمينشان، از آب نهر بهره‏اى نداشته باشند، ليكن ادعا كنند قبل از موات شدن زمين، حق شرب از نهر داشته‏اند، در صورتى كه مالكان ديگر زمينهاى حاشيه نهر، منكر ادعاى آنها باشند، بنابر قول برخى، قول صاحبان زمينهاى موات در صورت سوگند خوردن‏
پذيرفته مى‏شود. در مقابل، برخى ادّعاى آنها را غير قابل پذيرش دانسته‏اند.
كسى كه زمين داراى حق شرب را براى كشاورزى از صاحبش ا جاره كند، در كه دخول آن حق، در اجاره شرط شده باشد، حق شرب نيز داخل در اجاره زمين است و گرنه به عرف محل رجوع مى‏شود. اگر عرف حق شرب را داخل در اجاره زمين بداند، طبق آن عمل مى‏شود. اما اگر عرفى وجود نداشته باشد، در اينكه حق شرب داخل در اجاره است يا نه اختلاف است.
[۸] تذكرة الفقهاء (ق) ج۲ص ۳۱۳؛
[۱۱] مفتاح الكرامة ج۱۵، ص ۳۱۷




 
۱. لغت نامه دهخدا.
۲. تحرير الاحكام ج ۲ص ۴۳۸    
۳. جامع الشتات ج۲، ص۲۲۰- ۲۲۱؛
۴. رياض المسائل ج۱۲،ص ۳۶۷- ۳۶۹.
۵. تذكرةالفقهاء ج۱۲ص ۵۹
۶. المهذّب ج۲ص ۳۸    
۷. مختلف الشيعةج ۶ص ۲۰۸- ۲۰۹    
۸. تذكرة الفقهاء (ق) ج۲ص ۳۱۳؛
۹. قواعد الاحكام ج ۲ص ۳۰۳    
۱۰. جامع المقاصدج ۷ص ۲۵۴    
۱۱. مفتاح الكرامة ج۱۵، ص ۳۱۷



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌۳،ص۳۳۰    





جعبه ابزار