حمار (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حِمار (به کسر حاء)، از
واژگان قرآن کریم به معنای خر است. جمع این واژه به صورت
حُمُر (به ضم حاء و میم) و
حَمیر (به فتح حاء) به معنی الاغ در
قرآن به کار رفته است.
حِمار به معنی خر است.
(مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوها کَمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ اَسْفاراً) (داستان كسانى كه مكلّف به
تورات شدند ولى حق آن را ادا نكردند، مانند داستان درازگوشى است كه كتاب‌هايى حمل مى‌كند.)
جمع آن در قرآن حُمُر و حَمیر آمده است مثل:
(وَالْخَیْلَ وَالْبِغالَ وَالْحَمِیرَ لِتَرْکَبُوها...) (همچنين اسب‌ها و استرها و الاغ‌ها را آفريد، تا بر آنها سوار شويد.)
(کَاَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ) «گوئی خران رم کرده‌اند که از شیر گریخته‌اند.»
ناگفته نماند: منظور از ذکر حمار و حمر، فهماندن مطلب و تجسیم واقعیّت است و گرنه آن طور که ما در مثل زدن بالاغ قصد تحقیر حیوان و یا شخص را داریم در میان عرب معمول نیست و حتی تشبیه به الاغ گاهی
مدح و مراد از آن
صبور و فرمانبردار بودن است.
در آیه شریفه نیز نظر عدم فائده اهل تورات از تورات است چنانکه الاغ از بار کتاب استفاده نمی‌کند، همچنین در تشبیه اعراض‌کنندگان از کلام حقّ به خران رم کرده. و ایضا در
آیه:
(اِنَّ اَنْکَرَ الْاَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ) (زشت‌ترين صداها صداى خران است.)
بیان واقعیّت است وگرنه الاغ اهلی حیوان مطیعی است که مورد استفاده انسان است و در
آیه ۸ سوره نحل که گذشت
خداوند آن را از نعمت‌های خود شمرده و آن را در مقام امتنان آورده است.
(وَمِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِیضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ اَلْوانُها...) حمر در آیه شریفه جمع احمر به معنی سرخ است یعنی: «و از کوه‌ها تکّه‌های سفید و سرخ به رنگ‌های گوناگون است.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حمار»، ج۲، ص۱۸۱.
