• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حمیة (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




حَمِيَّة (به فتح حاء و کسر میم و تشدید و فتح یاء)، از واژگان قرآن کریم به معنای خودداری و امتناع غیرت است.



حَمِيَّة به معنای خودداری و امتناع غیرت است. در مجمع گوید: چون کسی اهل غضب و امتناع باشد گویند: حمیّت ناپسند دارد. بنابراین، حمیّت از خشم سرچشمه می‌گیرد. در اقرب آن را از حمایت گرفته و گوید: به معنی امتناع است که سبب حمایت و طرفداری است.
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
در نهایه امتناع و غیرت گفته است‌.


(اِذْ جَعَلَ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی قُلُوبِهِمُ‌ الْحَمِیَّةَ حَمِیَّةَ الْجاهِلِیَّةِ) (هنگامى را كه کافران در دل‌هاى خود خشم و نِخْوَت جاهليّت داشتند.) «اذ» اگر متعلق به‌ (هُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ) باشد که در آیه ماقبل است معنی آیه چنین می‌شود: «شما را وقتی از مسجد الحرام منع کردند که کفّار در دل‌های خود تکبّر و امتناع قرار دادند، امتناع و تکبّر جاهلیّت.» ناگفته نماند: حمیّت در صورتی مذموم است که درباره باطل و ناحق باشد و اگر از برای حق باشد مرغوب و پسندیده است در نهج البلاغه خطبه ۳۹ هست: «أَمَا دَیْنٌ یَجْمَعُکُمْ وَ لَا حَمِیَّةٌ تَحْمِشُکُمْ.» آیا دینی نیست که شما را جمع و حمیّتی نیست که شما را به غضب آورد. پیداست که مراد حمیت پسندیده است و قید «حَمِیَّةَ الْجاهِلِیَّةِ» نیز این مطلب را روشن می‌کند.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۸۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۹.    
۳. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، ج۱، ص۹۷.    
۴. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۱۰۷.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد.
۶. ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۱، ص۴۶.    
۷. فتح/سوره۴۸، آیه۲۶.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ۵۱۴.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۸، ص۲۸۹.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴۳۱    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۹، ص۲۱۰.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۱۶۹.    
۱۳. فتح/سوره۴۸، آیه۲۵.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۸، ص۲۸۸.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴۳۰.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۹، ص۲۰۷.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۱۶۱.    
۱۸. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۸۶، خطبه ۳۹.    
۱۹. سید شریف رضی، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۰۰، خطبه ۳۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حمیة»، ج۲، ص۱۸۶.    






جعبه ابزار