حوزه علمیه احساء
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«احساء» یا «لُحسا» از مراکز قدیمی تشیع است که امروزه استانی در شرق
عربستان سعودی بر ساحل غربی خلیج فارس و مرکز آن شهر «هفوف» می‌باشد. با تشکیل
دولت صفوی در
ایران دانشمندان شیعی از اقصا نقاط جهان به ایران
مهاجرت کردند که برخی از علمای احساء نیز در آن ردیف قرار دارند.
دین اسلام از همان سال اول هجری (۶۲۲ میلادی) با همت و تلاش
علاء بن الخضرمی صحابی و فرستاده
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، به این سرزمین راه یافت و نخستین مسجدی که بعد از
مسجد‌النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در آن
نماز جمعه برگزار گردید، «مسجد عبدالقیس» از مساجد این دیار است.
تمام مردم احساء
مسلمان و نیمی از آن شیعه‌اند. شیعیان نیز پیرو دو نحله
اصولی و
شیخیه هستند. قدمت حضور شیعه در این سرزمین به قرن دوم هجری، بلکه همزمان با صدر اسلام است.
شیعیان احساء عرب بوده، گاه نسبشان به حضرت
امام کاظم (علیه‌السّلام) می‌رسد. شهرهای «هفوف و المبرز» دو شهری است که عموماً شیعیان در آن سکنی گزیده‌اند. شیعیان احساء که اکثراً در فقه شیعی تخصص داشته و رجال مشهوری همچون «
احمد بن فهد»، «
ابن ابی جمهور» و «
شیخ احمد احسایی» از میان ایشان برخاسته‌اند، با شیعیان ایران،
عراق،
قطیف،
بحرین،
مدینه منوره،
کویت،
سوریه،
لبنان،
پاکستان،
هند و
امارات متحده عربی روابط نزدیک و چه بسا پیوندهای خویشاوندی دارند.
امروزه قاضی امور عرفی شیعیان احساء شیعی جعفری است که از طرف حکومت تعیین می‌شود و مقرش در شهر هفوف است.
«احمد بن فهد» از دانشمندان برجسته شیعه است که در این سرزمین تولد یافته و در
حله وفات کرده و
دفن شده است. وی که از علمای قرن نهم هجری است تالیفاتی چون «
عدة‌الداعی» و
خلاصة التنقیح فی مذهب الحق الصحیح فی شرح الارشاد» دارد.
همچنین از میان ده‌ها دانشمند شیعی که از این سرزمین برخاسته‌اند و با تالیفات و تبلیغات خویش حیات شیعی را در این دیار استمرار بخشیده‌اند به عنوان نمونه باید از «
محمد باقر الشخص» نام برد که ازعلمای قرن چهاردهم هجری است. وی در سال ۱۳۱۴ در «القارة» از روستاهای احساء دیده به جهان گشود و پس از طی تحصیلات مقدماتی راهی
نجف اشرف شده، از «
میرزا محمد حسین نایینی»، «
شیخ محمد رضا آل یاسین» بهره برده، و از این دو فقیه بزرگ اجازه
اجتهاد دریافت کرده است. همچنین از برخی دیگر از علمای نجف اجازه روایت اخذ کرد و به نگارش کتب درفقه و اصول و دیگر علوم اسلامی رو آورد.
از تالیفات او است:
۱. تقریرات میرزای نایینی در اصول
۲. تقریرات میرزای نایینی در فقه
۳. الاصول العملیه
۴. الاوامر و النواهی
۵. رساله فی لباس المشکوک
۶. شرح دروس بعضی از اساتیدش در فقه و الاصول (در دو جلد)
۷. رساله فی قاعدة من ملک شیئاً ملک الاقرار به
۸. رساله فی التسامح بادلة السنن
۹. رساله فی قاعده لاضرر
۱۰. رساله فی الاجتهاد و التقلید
۱۱. المکاسب المحرمه
۱۲. رساله فی الدائرة الهندسیة و معرفة القبلة
وی در سال ۱۳۸۲ هجری در نجف اشرف دار فانی را وداع گفت.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حوزه علمیه احساء»،تاریخ بازیابی ۹۸/۰۱/۲۸.
