حکم منت در انفاق (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از شروط دیگر بهره‌مند شدن انفاق‌گران از پاداش الهی این است که
انفاق با منت گذاشتن بر نیازمندان یا آزار آنان همراه نباشد.
پرهیز از
اذیت کردن و منت گذاشتن در انفاق، از لوازم پذیرش آن در درگاه حق متعال است: «الذین ینفقون امولهم فی سبیل الله ثم لایتبعون ما انفقوا منا ولا اذی لهم اجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون• یـایها الذین ءامنوا لاتبطـلوا صدقـتکم بالمن والاذی کالذی ینفق ماله رئاء الناس ولا یؤمن بالله والیوم الاخر فمثله کمثل صفوان علیه تراب فاصابه وابل فترکه صلدا لا یقدرون علی شیء مما کسبوا...؛
کسانی که اموال خود را در راه
خدا انفاق می‌کنند، سپس به دنبال انفاقی که کرده‌اند، منت نمیگذارند و آزاری نمیرسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان (محفوظ) است، و نه ترسی دارند، و نه غمگین می‌شوند•...•ای کسانی که
ایمان آورده اید! بخششهای خود را با منت و آزار،
باطل نسازید! همانند کسی که مال خود را برای نشان دادن به مردم،
انفاق می‌کند، و به خدا و روز
رستاخیز ، ایمان نمی‌آورد، (کار او) همچون قطعه سنگی است که بر آن، (قشر نازکی از)
خاک باشد، (و بذرهایی در آن افشانده شود،) و رگبار
باران به آن برسد، (و همه خاکها و بذرها را بشوید،) و آن را صاف (و خالی از خاک و
بذر ) رها کند. آنها از کاری که انجام داده‌اند، چیزی به دست نمی‌آورند، و خداوند، جمعیت کافران را
هدایت نمیکند.»
کلمه «من» با تشدید نون به معنی منت نهادن است، و منت آن عملی است از صاحب
احسان که احسانش را ناگوار سازد، مثل اینکه به آن شخصی که احسان کرده بگوید: این من بودم که چنین و چنان احسانی به تو کردم، و یا عملی کند که حاکی از همین باشد و اصل در معنای منت بطوریکه گفته شده قطع کردن است.
از این آیه به خوبی استفاده می‌شود که انفاق در راه خدا در صورتی در پیشگاه پروردگار مورد قبول واقع می‌شود که به دنبال آن منت و چیزی که موجب آزار و رنجش نیازمندان است نباشد، بنابراین کسانی که در راه خداوند
بذل مال می‌کنند ولی به دنبال آن منت میگذارند یا کاری که موجب آزار و رنجش است می‌کنند در حقیقت با این عمل ناپسند
اجر و پاداش خود را از بین می‌برند، آنچه در این آیه بیشتر جلب توجه می‌کند این است که
قرآن در واقع سرمایه زندگی انسان را منحصر به سرمایه‌های مادی نمی‌داند، بلکه سرمایه‌های روانی و اجتماعی را نیز به حساب آورده است.
کسی که چیزی به دیگری می‌دهد و منتی بر او میگذارد و یا با
آزار خود او را شکسته دل می‌سازد، در حقیقت چیزی به او نداده است زیرا اگر سرمایه ای به او داده سرمایه ای هم از او گرفته است و چه بسا آن تحقیرها و شکستهای روحی به مراتب بیش از مالی باشد که به او بخشیده است، بنابراین اگر چنین اشخاصی اجر و پاداش نداشته باشند کاملا طبیعی و عادلانه خواهد بود بلکه می‌توان گفت چنین افراد در بسیاری از موارد بدهکارند نه طلبکار زیرا آبروی
انسان به مراتب برتر و بالاتر از ثروت و مال است.
کته دیگر اینکه منت گذاردن و اذیت کردن در آیه با کلمه «ثم» که معمولا برای فاصله بین دو حادثه (و به
اصطلاح برای تراخی) است ذکر شده بنابراین معنی آیه چنین می‌شود کسانی که انفاق می‌کنند و بعدا منتی نمیگذارند و آزاری نمیرسانند پاداش آنها نزد پروردگار محفوظ است.
و این خود میرساند که منظور قرآن تنها این نیست که پرداخت انفاق مؤدبانه و محترمانه و خالی از منت باشد بلکه در زمانهای بعد نیز نباید با یادآوری آن منتی بر گیرنده انفاق گذارده شود، و این نهایت دقت
اسلام را در خدمات خالص انسانی میرساند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم انفاق».
