دعا برای امنیت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
قرآن کریم به
استحباب دعا به درگاه
خدا، برای بهره مندی از
امنیت اشاره شده است.
در
آیه ۱۲۶
سوره بقره به استحباب دعا به درگاه خدا، برای بهره مندی از امنیت اشاره شده است:
«و اذ قال ابراهیم رب اجعل هـذا بلدا ءامنـا... ؛
و چون ابراهیم گفت پروردگارا این (سرزمین) را شهری امن گردان و مردمش را هر کس از آنان که به
خدا و روز بازپسین
ایمان بیاورد از فرآورده‌ها روزی بخش فرمود و (لی) هر کس
کفر بورزد اندکی برخوردارش می‌کنم سپس او را با خواری به سوی
عذاب آتش (
دوزخ) می‌کشانم و چه بد سرانجامی است.»
در این
آیه حضرت ابراهیم دو درخواست مهم از پروردگار برای ساکنان این
سرزمین مقدس می‌کند که به یکی از آنها در
آیه قبل نیز اشاره شد.
قرآن می‌گوید: " به خاطر بیاورید هنگامی که ابراهیم عرض کرد پروردگارا این سرزمین را شهر امنی قرار ده" (و اذ قال ابراهیم رب اجعل هذا بلدا آمنا).
و همانگونه که در آیه قبل خواندیم این دعای ابراهیم به اجابت رسید، خدا این سرزمین مقدس را یک کانون
امن و امان قرار داد، و امنیتی از نظر ظاهر و باطن به آن بخشید.
دومین تقاضایش این است که: " اهل این سرزمین را- آنها که به خدا و
روز بازپسین ایمان آورده‌اند- از ثمرات گوناگون روزی ببخش" (و ارزق اهله من الثمرات من آمن منهم بالله و الیوم الآخر).
جالب اینکه ابراهیم نخست تقاضای"
امنیت " و سپس درخواست"
مواهب اقتصادی " می‌کند، و این خود اشاره‌ای است به این حقیقت که تا امنیت در شهر یا کشوری حکمفرما نباشد فراهم کردن یک
اقتصاد سالم ممکن نیست!.
همچنین در
آیه ۳۵
سوره بقره استحباب دعا به درگاه خدا، برای بهره مندی از امنیت تکرار شده است:
«و اذ قال ابرهیم رب اجعل هـذا البلد ءامنـا... ؛
و (یاد کن) هنگامی را که ابراهیم گفت پروردگارا این شهر را ایمن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستیدن
بتان دور دار.»
این آیات بعد از تذکری که در آیات گذشته یعنی از آیه" و اذ قال موسی لقومه اذکروا نعمة الله علیکم اذ انجاکم من آل فرعون... " به بعد می‌داد، برای بار دوم نعمتهایی را تذکر می‌دهد، و نخست نعمتهایی را که خدای
سبحان به عموم بندگان مؤمنش- که همان
بنی اسرائیل از ولد
ابراهیم باشند- داده یادآوری می‌کند و سپس نعمتهای دیگرش را که به دودمان دیگر از نسل ابراهیم یعنی فرزند
اسماعیل ارزانی داشته خاطرنشان می‌سازد، و آن نعمتها عبارتست از همان چیزهایی که ابراهیم علیه‌السّلام در دعای خود از خدای تعالی درخواست نموده و گفته بود" رب اجعل هذا البلد آمنا... "
که یکی از آنها طلب
توفیق بر اجتناب از
بت پرستی و یکی
نعمت امنیت
مکه و یکی تمایل دلها به سوی
اهل مکه و یکی برخورداری آنان از میوه‌ها، و غیر آنست، و همه آنها بدین جهت که"
عزیز " و"
حمید " بودن
خدا را اثبات کند، خاطر نشان شده است.
" و اذ قال ابراهیم رب اجعل هذا البلد آمنا".
یعنی بیاد آور آن وقتی که ابراهیم چنین و چنان گفت. کلمه" هذا" اشاره به مکه است- که خدا روز به روز بر حرمتش بیفزاید.
خدای تعالی نظیر این دعا را بطور مختصر در جای دیگر حکایت کرده و فرموده:
«و اذ قال ابراهیم رب اجعل هذا بلدا آمنا و ارزق اهله من الثمرات من آمن منهم بالله و الیوم الآخر قال و من کفر فامتعه قلیلا ثم اضطره الی عذاب النار و بئس المصیر؛
و زمانی که ابراهیم عرض کرد پروردگارا این شهر را محل
امن و
آسایش قرار ده و روزی اهلش را که به
خدا و
روز قیامت ایمان آورده‌اند فراوان گردان، خداوند فرمود: و کسی که کافر شده باشد او را اندکی متمتع می‌گردانم، سپس مضطر می‌سازم او را به
عذاب آتش دوزخ و بد محل بازگشتی است.»
ممکن هم هست از اختلافی که میان این دو نقل و دو حکایت هست که از یکی تعبیر کرده به" اجعل هذا بلدا آمنا- این را شهر امنی قرار ده" و از دیگری تعبیر کرده به" اجعل هذا البلد آمنا- این شهر را ایمن کن" چنین استفاده شود که ابراهیم
خلیل علیه‌السّلام دو نوبت این
دعا را کرده، یکی موقعی که
مکه صورت شهر به خود نگرفته بوده و بار دیگر موقعی که به صورت شهر در آمده بود، چون ابراهیم علیه‌السّلام مکرر به
مکه و به سرکشی
هاجر و
اسماعیل رفته بود. و آن وقت که اسماعیل و مادرش را در آنجا اسکان داد و به
سرزمین فلسطین برگشت، و برای نوبت دوم به دیدن آنها رفت دید که قوم" جرهم" دور فرزندش را گرفته و به وی روی آورده‌اند، در این موقع از خدای تعالی خواسته است که این محل را شهری امن قرار دهد- چون شهر نبود- و مؤمنین از اهلش را از ثمرات روزی فرماید. و آن وقت که سرزمین مزبور را به صورت شهری دیده از خدای خواسته است که این شهر را محل امنی قرار دهد.
یکی از مؤیدات احتمال مذکور اختلافات دیگری است که در این دو آیه به چشم می‌خورد. در آیه
بقره برای اهل شهر دعا کرده و برخورداری از ثمرات را خواسته است، ولی در آیات مورد بحث برخورداری ثمرات به اضافه چند چیز دیگر را تنها برای ذریه خود خواسته است.
و بنا بر این، می‌توان فهمید که این آیات که حکایت
دعای ابراهیم علیه‌السّلام است آخرین مطلبی است که
قرآن کریم از کلام و دعای ابراهیم نقل می‌کند. و نیز می‌توان جزم کرد بر اینکه ابراهیم علیه‌السّلام این دعا را بعد از اسکان
اسماعیل و هاجر و جمع شدن قبیله جرهم و ساختن خانه کعبه و پدید آمدن شهری به نام
مکه به دست ساکنینش در آنجا، کرده است. و فقره‌های این آیات همه دلیل و مؤید این احتمال است.
و بنا بر اینکه این احتمال را نپذیریم و بگوییم هر دو دسته آیات یک حکایت است و ابراهیم یک بار دعا کرده بوده آن وقت باید بگوییم از جمله" رب اجعل... "
چیزی حذف شده و تقدیرش چنین است: " رب اجعل هذا البلد بلدا آمنا- پروردگارا این شهر را شهر امنی قرار ده".
چیزی که هست در یک نقل مشار الیه" هذا" حذف شده و در نقل دیگر موصوف حذف شده تا کلام کوتاهتر شود.
و مقصود از امنیتی که آن جناب درخواست کرده امنیت تشریعی است، نه
تکوینی. و همانطور که در تفسیر همین مطلب در
سوره بقره گفتیم مقصود این است که قانونی امنیت این شهر را تضمین کند، نه اینکه هر که خواست امنیت آن را بر هم زند- مثلا- دستش بخشکد، و همین امنیت- بر خلاف آنچه شاید بعضی توهم کرده باشند-
نعمت بسیار بزرگی و بلکه از بزرگترین نعمتهایی است که خداوند بر بندگان خود
انعام کرده است.
چون اگر قدری در همین حکم
حرمت و امنیت قانونی که ابراهیم به اذن پروردگارش برای این شهر
تشریع نموده دقت کنیم، و اعتقادی که مردم در طول چهار هزار سال به قداست این
بیت عتیق داشته و تا امروز هم دارند ارزیابی کنیم، آن وقت می‌فهمیم که چه خیرات و
برکات دینی و دنیوی نصیب مردم آن و نصیب سایر
اهل حق که هواخواه این شهر و مردم این شهر بوده و هستند شده است. اگر به تاریخ هم- که قطعا آنچه را ضبط نکرده بیش از آنی است که ضبط نموده- مراجعه کنیم خواهیم دید که اهل این شهر از چه بلاهایی که دیگر شهرها دیده‌اند مصون مانده‌اند، آن وقت می‌فهمیم که همین امنیت
تشریعی مکه چه
نعمت بزرگی بوده که
خدا نصیب بندگان خود کرده است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «دعا برای امنیت».
