دعا برای ثبات قدم (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

در قرآن کریم به مطلوبیت دعا برای ثبات قدم، در میدان جهاد با کافران اشاره شده است.

---

در آیه ۲۵۰ سوره مبارکه بقره به مطلوبیت دعا برای ثبات قدم، در میدان جهاد با کافران اشاره شده است:
«و لما برزوا لجالوت و جنوده قالوا ربنا... و ثبت اقدامنا... ؛ و هنگامی که با جالوت و سپاهیانش روبرو شدند گفتند پروردگارا بر (دلهای) ما شکیبایی فرو ریز و گامهای ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران پیروز فرمای.»

۱.۱ - دعای طالوت

" برزوا" از ماده" بروز"، به معنی ظهور است، و از آنجا که وقتی انسان در میدان جنگ، آماده و ظاهر می‌شود، ظهور و بروز دارد به این کار، مبارزه یا" براز" می‌گویند.
این آیه می‌گوید: هنگامی که طالوت و سپاه او، به جایی رسیدند که لشکر نیرومند جالوت، نمایان و ظاهر شد، و در برابر آن قدرت عظیم صف کشیدند، دست به دعا برداشتند و از خداوند سه چیز طلب کردند، نخست صبر و شکیبایی و استقامت، در آخرین حد آن، لذا تعبیر به" افرغ علینا صبرا" کردند که از ماده" افراغ" به معنی ریختن آب یا ماده سیال دیگر از ظرف، به طوری که ظرف کاملا خالی شود، نکره بودن" صبر" نیز تاکیدی به این مطلب است.
تکیه بر ربوبیت پروردگار" ربنا" و تعبیر به افراغ که به معنی خالی کردن پیمانه است، و تعبیر به" علی" که بیانگر نزول از طرف بالا است و تعبیر به" صبرا" که در این گونه موارد دلالت بر عظمت دارد، هر کدام نکته‌ای در بر دارد که مفهوم این دعا را کاملا عمیق و پر مایه می‌کند.
دومین تقاضای آنها از خدا این بود که گامهای ما را استوار بدار تا از جا کنده نشود و فرار نکنیم، در حقیقت دعای اول جنبه باطنی و درونی داشت و این دعا جنبه ظاهری و برونی دارد و مسلما ثبات قدم از نتائج روح استقامت و صبر است.
سومین تقاضای آنها این بود که" ما را بر این قوم کافر یاری فرما و پیروز کن" که در واقع هدف اصلی را تشکیل می‌دهد و نتیجه نهایی صبر و استقامت و ثبات قدم است.

۱.۲ - دعای ربیون

در آیه ۱۴۶ سوره مبارکه آل عمران به مطلوبیت دعا برای ثبات قدم، در میدان جهاد با کافران اشاره شده است:
و کاین من نبی قـتل معه ربیون کثیر فما و هنوا لما اصابهم فی سبیل الله و ما ضعفوا و مااستکانوا و الله یحب الصـبرین• و ما کان قولهم الا ان قالوا ربنا... و ثبت اقدامنا... ؛ و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده‌های انبوه کارزار کردند و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید سستی نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم (دشمن) نگردیدند و خداوند شکیبایان را دوست دارد• و سخن آنان جز این نبود که گفتند پروردگارا گناهان ما و زیاده روی ما در کارمان را بر ما ببخش و گامهای ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران یاری ده.»

۱.۳ - رفتار و گفتار ربیون

" ربیون" جمع" ربی" (بر وزن ملی) است و به کسی گفته می‌شود که ارتباط و پیوند او با خدا محکم باشد، با ایمان، دانشمند و با استقامت و با اخلاص باشد.
به دنبال حوادث احد آیه فوق با یادآوری شجاعت و ایمان و استقامت مجاهدان و یاران پیامبران گذشته مسلمانان را به شجاعت و فداکاری و پایداری تشویق می‌کند و ضمنا آن دسته‌ای را که از میدان احد فرار کردند سرزنش می‌نماید و می‌گوید:
پیامبران بسیاری بودند که خدا پرستان مبارزی در صف یاران آنها قرار داشتند.
سپس رفتار و گفتار آنها را چنین شرح می‌دهد:
آنان به یاری پیامبران خود برخاستند و از تلفات سنگین و جراحات سخت و مشکلات طاقتفرسایی که در راه خدا دیدند هرگز سست و ناتوان نشدند، آنها در مقابل دشمن هیچگاه تضرع و زاری و خضوع و کرنش نکردند و تسلیم نشدند (ما ضعفوا و ما استکانوا) بدیهی است خداوند هم چنین افرادی را دوست دارد که دست از مقاومت بر نمی‌دارند (و الله یحب الصابرین).
آنها به هنگامی که احیانا بر اثر اشتباهات یا سستیها، یا لغزشهایی گرفتار مشکلاتی در برابر دشمن می‌شدند به جای اینکه میدان را به او بسپارند و یا تسلیم شوند و یا فکر ارتداد و بازگشت به کفر در مغز آنها پیدا شود، روی به درگاه خدا می‌آوردند و ضمن تقاضای عفو و بخشش از گناهان خود از پیشگاه خداوند تقاضای صبر و استقامت و پایمردی می‌کردند و می‌گفتند: " ربنا اغفر لنا ذنوبنا و اسرافنا فی امرنا و ثبت اقدامنا و انصرنا علی القوم الکافرین": بار پروردگارا گناهان ما را بیامرز و از تندرویهای ما درگذر، و ما را ثابت قدم بدار و بر کافران پیروز بگردان. آنها با این طرز تفکر و عمل به زودی پاداش خود را از خدا می‌گرفتند هم پاداش این جهان که فتح و پیروزی بر دشمن بود و هم پاداش جهان دیگر، (فآتاهم الله ثواب الدنیا و حسن ثواب الآخرة)

---