دعاوجایگاه آن در آموزه های دینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حق باری تعالی انسان را به گونه ای آفرید که انسان از آغاز آفرینش در جستجوی معبود و کمال مطلق بوده است تا بتواند به عشق ورزی با معشوق هستی بپردازد تا به آرامش درونی دست یابد.
بانگاهی به
ادیان آسمانی (
اسلام،
مسیحیت ،
یهودیت ،
زرتشت ، ... ) و
ادیان غیر آسمانی و
ادیان بدوی در می یابیم که پیروان آنان دارای دعاها ، نیایش ها ، اوراد و اذکار خاص خویش بوده که در عبادات از آن استفاده می کنند. تا ارتباط با معبود خود برقرار نمایند.در میان
ادیان آسمانی ، اسلام بیش از همه برای دعا و نیایش اهمیت خاص و ویژه قائل شده است.
دعا و نیایش نه تنها درعالم انسان ها بلکه در عالم نباتات و جمادات نیز وجود دارد و همه به تسبیح و تنزیه حق تعالی مشغولند.
قرآن کریم به این مهم تصریح می فرماید:
۱)« یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض الملک القدوس العزیز الحکیم؛
آنچه در آسمانها و زمین است همه به تسبیح و ستایش خدا که پادشاهی منزه و پاک و مقتدر و داناست مشغولند.»
۲)« والنّجم و الشّجر یسجدان ... .؛
ستاره و درخت ، خدا را
سجده و
عبادت می کنند.»
با نگاهی به آیات، اهمیت دعا و نیایش بهتر آشکار می شود.
قرآن کریم در آیات متعددی بندگان را دعوت به دعا و نیایش می نمایدو شرط اجابت دعا را راز و نیاز و درخواست قلبی و زبانی می داند:
۱)« وقال ربكم ادعونی استجب لكم انّ الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین؛
و خدای شما فرمود که مرا با خلوص بخوانید تا دعای شما را مستجاب کنم و آنانکه از دعا و عبادت من اعراض و سرکشی می کنند زود با ذلت و خواری در دوزخ شوند.»
۲)«امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء‌الارض له مع الله قلیل ما تذکرون؛
آیاآن کیست که دعای بیچارگان مضطر را به اجابت می رساند و رنج و غم آنانرا برطرف می سازد و شما مسلمانان را جانشینان اهل زمین قرار می دهد. آیا با وجود خدای یکتا ، خدایی دیگر شایسته پرستش هست ؟ نه هرگز اما اندک مردم متذکر این حقیقتند.»
۳)« واذا سالک عبادی عنّی فانی قریب اجیب دعوه الدّاع اذا دعان فلیستجیبو الی و لیومنو ا بی لعلهم یرشدون؛
آنگاه که بندگان من از دوری و نزدیکی من از تو پرسند ، بدانند که من به آنها نزدیک هستم هرکسی مرا بخواند دعایش را اجابت می کنم پس بایست دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند تا به سعادت راه یابند. »
درروایات اهل بیت علیهم السلام هم تاکید زیادی بر جایگاه دعا شده است از جمله:
۱)حدیثی از حضرت
رسول اکرم صلوات الله علیه در ارتباط با اهمیت دعا منقول است که می فرمایند:« پروردگار خود را شب و روز دعا کنید و بخوانید زیرا که سلاح و حربه
مومن دعاست.»
۲)
رسول خدا صلوات الله علیه در جای دیگری می فرمایند :« دعا حربه و سلاح مومن برای دفع دشمنان و عمود دین است که مومن به آن برپاست و دعا نور آسمان و زمین است. »
۳)حضرت امام
صادق علیه السلام می فرمایند:« حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند:« محبوب ترین اعمال نزد حقتعالی در زمین دعاست. »
« دعای بندگان عبارت است از اینکه بنده خدا با خواندن پروردگارش رحمت و عنایت پروردگار خود را به سوی خود جلب کند و خواندنش به این است که خود را در مقام عبودیت و مملوکیت قرار دهد به همین جهت عبادت در حقیقت دعاء است. چون بنده در حال عبادت خود را در مقام مملوکیت و اتصال به مولای خویش قرار می دهد و اعلام تبعیت و اقرار به ذلت می کند تا خدا را با مقام مولویت و ربوبیتش به خود معطوف سازد. دعا هم همین است.
دعا وسیله قرب و نزدیکی بنده با پروردگار، عبد با معبود و مخلوق با آفریدگار است. دعا زمینه ساز آرامش روح و روان انسان است. اینکه انسان همواره در دعا تمام نگاه خویش را فقط به معبود متوجه می سازد واز غیر او چشم می پوشد. در واقع نوعی یگانه پرستی و دوری ازشرک را تمرین می کند و وحدانیت و یکتاپرستی که شرط اول مسلمانی است را به منصه ظهور می رساند.وقتی پیر و مرشد ما حضرت
امام خمینی (ره) در وصیت نامه ی سیاسی -الهی خویش می فرمایند:« با دلی آرام و قلبی مطمئن و روحی شاد و ضمیری امیدوار به فضل خدا از خدمت خواهران و برادران مرخص وبه جایگاه ابدی سفر می کنم.»
این عروج عرفانی همراه با
نفس مطمئنه که به « ارجعی الی ربک» می رسند در نتیجه ی مداومت در دعا و نیایش به درگاه خدای متعال حصول یافته است و عاقبت دارندگان این نفس روحانی و توام با طمانینه و آرامش آن است که خداوند متعال خطاب به آنان می فرمایند:« فادخلی فی عبادی – وادخلی جنتی؛
پس داخل شو در زمره بندگان خاص من و داخل شو در بهشت( ابدی و پر نعمت من).»
استمرار و مداومت در دعا و نیایش چه به صورت روحی و قلبی و چه به صورت اعمالی و افعالی ، موجبات دوام و ماندگاری آرامش روحی و روانی انسان را به همراه خواهد داشت.
وجود ادعیه فراوان در تعالیم اسلامی که هر یک به فراخور زمان و مکان خاص می باشد و نیز کتاب ارزشمند
مفاتیح الجنان که حاوی دعاهای فراوان با مضامین عرفانی است ( چون دعای کمیل ،
توسل ،
ندبه ،
جوشن کبیر ،
جوشن صغیر ،
عرفه و...) همه و همه زمینه ای است جهت گشودن باب معرفت شناسی و
رجعت به اصل و ذات خویش و نیز ارتباط دائم به آفریدگار هستی بخش و این ادعیه پلی است بین این زمین خاکی و فردوس برین و
بهشت نعیم ودرک پرتوهای معرفت از چشمه ناب حقیقت با قرائت خالصانه و انس صادقانه با پروردگار از طریق دعا انجام می گیرد.
در میان اماکن مقدس جهت انجام دعا و نیایش ،
مسجد برترین مکان می باشد و دارای فضیلتی ویژه است چرا که مسجد خانه خدا بر روی زمین است. اگر به عنوان میهمان در خانه خدا برویم و او را با خلوص بخوانیم حق تعالی به احترام این حضور ما و از باب میزبانی سهل تر و سریع تر زمینه سازی جهت اجابت دعای بندگان را فراهم می سازد. از طرف دیگر حضور در مسجد و تشکیل اجتماع برای استماع و قرائت دعا موجب خواهد شد تا راه
اجابت دعا کوتاه تر شود چرا که:« یدالله مع الجماعه » دست خدا با جماعت است ( حدیث نبوی ).
حضرت اميرمؤ منان على (عليه السّلام) مى فرمايد: نشستن در مسجد براى من از نشستن در بهشت محبوب تر و بهتر است ، زيرا با نشستن در بهشت به خواسته خودم نائل شده ام ولى با نشستن در مسجد به خواست خداوند نائل مى شوم .
و در روايتى امام
صادق عليه السّلام فرمودند:«هر يك از شما كه با اندوهى از اندوه هاى دنيا مواجه شد
وضو بگيريد و به مسجد برود و دو ركعت
نماز بخوانيد و ربع اندوه و شدائد خود را از خدا بخواهيد آيا نشنيده ايد كه خداوند فرمود: «واستعينو بالصبر والصلاة».»
سایت پژوهه
