روایه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رِوَايه (به کسر راء و فتح واو) از
واژگان نهج البلاغه به معنای حمل و نقل حدیث است. از مشتقات این ماده
ارتواء به معنای سیر شدن از آب،
رَوِّيه به معنای سيراب كننده و
رُوآء به معنای خوش منظری است. از اين ماده موارد زيادى در
نهج البلاغه آمده است.
رِوَايه يک‌دفعه به معنى حمل و نقل حديث است گويند: «روى الحديث روايه: حمله و نقله»
چنان‌كه
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
قرآن فرموده:
««ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ نُوراً لاَ تُطْفَأُ مَصَابِيحُهُ،... وَعِلْماً لِمَنْ وَعَى، وَحَدِيثاً لِمَنْ رَوَى، وَحُكْماً لِمَنْ قَضَى»» «و
خداوند قرآن را نورى نازل كرد كه چراغ‌هاى آن خاموش نمى‌شود. و علم است به كسی كه در ياد گيرد، حديث است به كسی كه روايت كند، حكم است به آن‌كه
قضاوت نمايد.»
(شرح‌های خطبه:
) و نيز به معنى آب آوردن است: «روى على اهله روايه: اتاهم بالماء»
و «رىّ» به فتح و كسر اول به معنى سير شدن از آب است گويند: «روى من الماء ريّا: شرب و شبع»
آن‌گاه كه
معاویه آب را در
صفین به روى حضرت بست، حضرت به ياران چنين فرمود:
««قَدِ اسْتَطْعَمُوكُمُ الْقِتَالَ، فَأَقِرُّوا عَلَى مَذَلَّة، وَتَأْخِيرِ مَحَلَّة، أَوْ رَوُّوا السُّيُوفَ مِنَ الدِّمَاءِ تَرْوَوْا مِنَ الْمَاءِ»» «با اين‌كار خواسته‌اند قتال را طعمه آن‌ها گردانيد، پس ثابت باشيد بر ذلّت و پستى مقام و يا سيراب كنيد شمشيرهاى خود را از خون‌ها تا سيراب شويد از آب.»
(شرح‌های خطبه:
)
امام (صلوات‌الله‌عليه) نيز فرموده:
««إِنَّ الطَّمَعَ مُورِدٌ غَيْرُ مُصْدِر، وَضَامِنٌ غَيْرُ وَفِيّ. وَرُبَّمَا شَرِقَ شَارِبُ الْمَاءِ قَبْلَ رِيِّهِ»» «طمع وارد كننده به هلاكت است نه برگرداننده از آن، اى بسا خورنده آب كه پيش از سيراب شدن گلوگير شود (يعنى قبل از رسيدن به طمع از دنيا برود).»
(شرح‌های حکمت:
)
«
ارتواء» نيز به آن معنى است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره قضات نادان فرموده:
««حَتَّى إِذَا ارْتَوَى مِنْ مَاء آجِن، وَأكْثَر مِن غَيْرِ طَائِل، جَلَسَ بَيْنَ النَّاسِ قَاضِياً»» «تا چون از آب آلوده و متعفّن سيراب شد و چيزهاى بى‌فایده را زياد پنداشت به قضاوت ميان مردم نشست.»
امام (صلوات‌الله‌عليه) مجهولات و معلومات ناقص او را به آب فاسد و گل آلود تشبيه كرده است. (شرح‌های خطبه:
)
«
رَوِّيه» به معنای سيراب كننده است.
««بِكَأْس رَوِيَّة»» يعنى «شراب سيراب كننده.»
(شرح‌های خطبه:
)
«
رُوآء»- به ضم اوّل- خوش منظرى است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اختلاف
مردم فرموده است:
««فَتَامُّ الرُّوَاءِ نَاقِصُ الْعَقْلِ، وَمَادُّ الْقَامَةِ قَصِيرُ الْهِمَّةِ، وَزَاكِي الْعَمَلِ قَبِيحُ المَنْظَرِ»» «نيكو منظركامل، ناقص العقل است، طويل القامه كم همّت مى‌شود، پاک عمل بد قيافه است.»
(شرح‌های خطبه:
)
همچنين است امام (صلوات‌الله‌عليه) در وصف
آدم فرموده‌اند:
««يَبْهَرُ الْعُقُولَ رُوَاؤُهُ »» (عقل‌ها را در برابر زيبايى و جمالش مبهوت سازد)
(شرح‌های خطبه:
)
•
قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «روایه»، ج۱، ص۴۸۴-۴۸۳.
