• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

روایه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




رِوَايه (به کسر راء و فتح واو) از واژگان نهج البلاغه به معنای حمل و نقل حدیث است. از مشتقات این ماده ارتواء به معنای سیر شدن از آب، رَوِّيه به معنای سيراب كننده و رُوآء به معنای خوش منظری است. از اين ماده موارد زيادى در نهج البلاغه آمده است.



رِوَايه يک‌دفعه به معنى حمل و نقل حديث است گويند: «روى الحديث روايه: حمله و نقله»


چنان‌كه امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره قرآن فرموده: ««ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ نُوراً لاَ تُطْفَأُ مَصَابِيحُهُ،... وَعِلْماً لِمَنْ وَعَى، وَحَدِيثاً لِمَنْ رَوَى، وَحُكْماً لِمَنْ قَضَى»» «و خداوند قرآن را نورى نازل كرد كه چراغ‌هاى آن خاموش نمى‌شود. و علم است به كسی كه در ياد گيرد، حديث است به كسی كه روايت كند، حكم است به آن‌كه قضاوت نمايد.» (شرح‌های خطبه: ) و نيز به معنى آب آوردن است: «روى على اهله روايه: اتاهم بالماء» و «رىّ» به فتح و كسر اول به معنى سير شدن از آب است گويند: «روى من الماء ريّا: شرب و شبع» آن‌گاه كه معاویه آب را در صفین به روى حضرت بست، حضرت به ياران چنين فرمود: ««قَدِ اسْتَطْعَمُوكُمُ الْقِتَالَ، فَأَقِرُّوا عَلَى مَذَلَّة، وَتَأْخِيرِ مَحَلَّة، أَوْ رَوُّوا السُّيُوفَ مِنَ الدِّمَاءِ تَرْوَوْا مِنَ الْمَاءِ»» «با اين‌كار خواسته‌اند قتال را طعمه آن‌ها گردانيد، پس ثابت باشيد بر ذلّت و پستى مقام و يا سيراب كنيد شمشيرهاى خود را از خون‌ها تا سيراب شويد از آب.» (شرح‌های خطبه: )
امام (صلوات‌الله‌عليه) نيز فرموده: ««إِنَّ الطَّمَعَ مُورِدٌ غَيْرُ مُصْدِر، وَضَامِنٌ غَيْرُ وَفِيّ. وَرُبَّمَا شَرِقَ شَارِبُ الْمَاءِ قَبْلَ رِيِّهِ»» «طمع وارد كننده به هلاكت است نه برگرداننده از آن، اى بسا خورنده آب كه پيش از سيراب شدن گلوگير شود (يعنى قبل از رسيدن به طمع از دنيا برود).» (شرح‌های حکمت: )

۲.۱ - ارتواء

«ارتواء» نيز به آن معنى است. امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره قضات نادان فرموده: ««حَتَّى إِذَا ارْتَوَى مِنْ مَاء آجِن، وَأكْثَر مِن غَيْرِ طَائِل، جَلَسَ بَيْنَ النَّاسِ قَاضِياً»» «تا چون از آب آلوده و متعفّن سيراب شد و چيزهاى بى‌فایده را زياد پنداشت به قضاوت ميان مردم نشست.» امام (صلوات‌الله‌عليه) مجهولات و معلومات ناقص او را به آب فاسد و گل آلود تشبيه كرده است. (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - روّیه

«رَوِّيه» به معنای سيراب كننده است. ««بِكَأْس رَوِيَّة»» يعنى «شراب سيراب كننده.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - رُواء

«رُوآء»- به ضم اوّل- خوش منظرى است. امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره اختلاف مردم فرموده است: ««فَتَامُّ الرُّوَاءِ نَاقِصُ الْعَقْلِ، وَمَادُّ الْقَامَةِ قَصِيرُ الْهِمَّةِ، وَزَاكِي الْعَمَلِ قَبِيحُ المَنْظَرِ»» «نيكو منظركامل، ناقص العقل است، طويل القامه كم همّت مى‌شود، پاک عمل بد قيافه است.» (شرح‌های خطبه: )
همچنين است امام (صلوات‌الله‌عليه) در وصف آدم فرموده‌اند: ««يَبْهَرُ الْعُقُولَ رُوَاؤُهُ »» (عقل‌ها را در برابر زيبايى و جمالش مبهوت سازد) (شرح‌های خطبه: )



۱. قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۸۴-۴۸۳.    
۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۳.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۰۱-۵۰۳، خطبه ۱۹۸.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۰۴، خطبه ۱۹۳.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۶، خطبه ۱۹۸.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۱، خطبه ۱۹۸.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۹.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۳۵-۸۳۶.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۷۱۵-۷۱۴.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۳۱۵.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۰۱-۲۰۰.    
۱۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۳.    
۱۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۳.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۱۱۱، خطبه ۵۱.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۹۶، خطبه ۵۱.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۸، خطبه ۵۱.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۱۱، خطبه ۵۱.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۸۹.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۹۰.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۲، ص۵۷۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۰۲-۳۰۳.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۲۷.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۴۵، حکمت ۲۶۶.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۲۰، حکمت ۲۷۵.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۲۴، حکمت ۲۷۵.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۷، حکمت ۲۷۵.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۱.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۲.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۳۱۱.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۶۵.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۶۵.    
۳۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۳.    
۳۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۶۲، خطبه ۱۷.    
۳۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۴۸، خطبه ۱۷.    
۳۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۹، خطبه ۱۷.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷، خطبه ۱۷.    
۳۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۱۸.    
۳۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۲۸.    
۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱، ص۵۸۷-۵۸۶.    
۴۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۶۲-۲۶۳.    
۴۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۲۴، خطبه ۲۱۴.    
۴۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۲۱، خطبه ۲۰۹.    
۴۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۱، خطبه ۲۱۴.    
۴۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۱۷، خطبه ۲۱۴.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۹.    
۴۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۸، ص۲۰۹.    
۴۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۱۰۱.    
۴۹. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۸۱.    
۵۰. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۳.    
۵۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۷۰، خطبه ۲۳۳.    
۵۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۵۵، خطبه ۲۲۹.    
۵۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۵۵، خطبه ۲۳۴.    
۵۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۵۵، خطبه ۲۳۴.    
۵۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۱۳.    
۵۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۱۵-۲۱۷.    
۵۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۸، ص۵۴۰.    
۵۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۵۵-۵۶.    
۵۹. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۲۰.    
۶۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۴۹، خطبه ۱۹۲.    
۶۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۶۲، خطبه ۱۸۷.    
۶۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۸۶، خطبه ۱۹۲.    
۶۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۷، خطبه ۱۹۲.    
۶۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۰۱.    
۶۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۱۱-۴۱۲.    
۶۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۳۶۲.    
۶۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۷۳.    
۶۸. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۳۲.    



قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «روایه»، ج۱، ص۴۸۴-۴۸۳.    






جعبه ابزار