روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
روضة الواعظین و بصیرة المتعظین اثر ابو علی، محمد بن حسن
فتال نیشابوری (
شهادت ۵۰۸ هجری) است که در موضوع
اصول عقاید و
اخلاق و آداب و زندگینامه و فضائل
معصومین علیهم‌السّلام منتشر شده است.
مؤلف در مقدمه هدف از تالیف کتاب چنین می‌گوید:
در اوایل جوانی مجالسی برای من پیش می‌آمد که مردم سؤالاتی در موضوعات مختلف می‌پرسیدند و من جواب می‌دادم تا اینکه از من در
موعظه و
زهد و آداب و... مطلب خواستند و پس از مراجعه به کتب اصحاب کتاب جامعی که همه اینها را دربرداشته باشد نیافتم، بنابراین تصمیم گرفتم کتابی بنویسم که
آیات و
روایات را دربرداشته و موضوعات فوق را توضیح داده و تبیین کند.
مولف در کتاب روضة الواعظین یک روش جامع دارد و آن اینکه:
در ابتدای هر مجلس آیات
قرآن را در آن موضوع می‌آورد، سپس روایات
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه اطهار علیهم‌السّلام را ضمیمه کرده، مطلب را تا حد امکان روشن و مبرهن می‌سازد.
بحث‌های عقلی از قبیل
توحید و
عدل و
جبر و
اختیار را هم با کمک روایات مطرح کرده و بحث عقلی محض ندارد.
مؤلف محترم در مقدمه این را هم تذکر داده که در این کتاب کلیه اسناد روایات را حذف کرده، چرا که اولا روایاتی که در این کتاب به آنها استناد شده است، روایاتی معروف‌اند و در کتب دیگر، اسناد آنها آمده، ثانیا هدف از تالیف این کتاب نوشتن یک کتاب روایی نیست بلکه هدف، نوشتن کتابی اخلاقی است که برای تهذیب و سیر و سلوک از آن استفاده شود و در چنین کتابی حذف اسناد روایات مطلوبتر است و از خستگی خواننده و پر حجم شدن کتاب جلوگیری می‌کند.
کتاب از دو جزء تشکیل شده است:
۱- جزء اول ۳۰ مجلس است شامل بحث‌های عقلی و
معرفت شناسی،
اصول دین، زندگی نامه پیامبر و ائمه علیهم‌السّلام تا
امام عسکری علیه السلام.
۲- جزء دوم کتاب که بیش از ۷۰ مجلس است با زندگینامه و امامت
امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف شروع شده، سپس مناقب و فضائل پیامبر و
اهل بیت آن حضرت مطرح شده و به دنبال آن عناوین متعدد اخلاقی و مواعظ و حکمت‌ها آمده است که شامل عناوینی مانند:
قبر،
برزخ،
قیامت،
طهارت،
ازدواج،
حقوق و فضائل ماه‌ها می‌شود.
در مورد اعتبار روایات این کتاب دو نکته هست:
۱- گر چه روایات این کتاب سند ندارند، اما این ضرری به اعتبارشان نمی‌زند؛ چرا که مؤلف تصریح کرده که فقط به جهت اختصار سند آنها را حذف کرده و الا اصل روایات با سند کامل پیش او بوده و روایاتی که ایشان نقل می‌کند همه معروفند و روایات شاذی نیست که کسی نتواند سند آنها را بیابد.
۲- نکته دیگر اینکه بعضی روایات این کتاب ظاهرشان مخالف
شیعه و مطابق
حشویه و... است، که باید در آنها دقت کرد تا معنای صحیح آنها را فهمید و الا از اهلش سؤال شود، زیرا مؤلف تاکید می‌کند- هم در ابتدای کتاب و هم در خاتمه کتاب- که هیچ روایتی در این کتاب نیاورده مگر اینکه معنای صحیح و مطابق شیعه برای آن داشته است.
در چاپ حاضر مقدمه و تحقیق کتاب به عهده محمد مهدی سید حسن خرسان بوده و در پایان کتاب فهرست موضوعات و مجالس کتاب ذکر شده است.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
