• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رکن و مقام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


رکن و مقام محل بیعت مردم با امام مهدی (علیه‌السّلام) در آغاز ظهور و کشته شدن نفس زکیه است.


«رکن» در لغت به معنای جانب و ناحیۀ قوی یک چیز است و «مقام» به جایگاهی که قدم در آن قرار می‌گیرد یا جایگاهی که شخص در آنجا می‌ایستد، گفته می‌شود.
[۱] ابن منظور، لسان العرب، ج۱۳، ص۱۸۵.    
[۲] طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۲۱.    
[۳] طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج۳، ص۵۶۳.    
هر یک از چهار زاویه کعبه را یک «رکن» می‌نامند.
[۴] فراهیدی، خلیل، العین، ج۵، ص۳۵۴.    
[۵] فراهیدی، خلیل، العین، ج۵، ص۲۳۲.    
هرگاه واژۀ رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود آن رکنی است که حجر الاسود در آن هست و مقصود از مقام نیز در این جا مقام ابراهیم (علیه‌السّلام) است.

یکی از نقاط مقدس مسجد الحرام مقام ابراهیم (علیه‌السّلام) است. این مقام، یکی از شعائر الهی است.
[۶] بقره/سوره۲، آیه۱۲۵.    
و آن جا را بدین دلیل مقام ابراهیم گویند که آن حضرت، وقتی دیوارهای کعبه را بالا می‌برد، سنگی اختیار کرده بر روی آن می‌ایستاد، تا به راحتی دیوار را بالا ببرد. همچنین در روایات آمده است: حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام)، روی این سنگ ایستاده و مردم را به حج فرا می‌خواند. گفته شده است: در این هنگام، جای پای حضرت در سنگ فرورفت که هم اکنون این اثر به چشم می‌خورد.

آنچه در بحث مهدویت از رکن و مقام مورد نظر بوده و از آن به بزرگی یاد شده، محلی ما بین رکن و مقام است. شکی نیست که این مکان، دارای ارزشی بسیار والا نزد خداوند سبحانه و تعالی است. ابو‌حمزه ثمالی می‌گوید: امام سجاد (علیه‌السّلام) به ما فرمود: «آیا می‌دانید کدامین قسمت از زمین برترین مکان است»؛ عرض کردیم: خداوند سبحانه و تعالی و پیامبر و فرزند پیامبر بهتر می‌داند. سپس فرمود: «بهترین مکان‌ها بین رکن و مقام است.»؛ «اما افضل البقاع ما بین الرکن و المقام...»
[۷] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۲۴۵، ح۲۳۱۳.    
در روایات مهدویت، وقتی سخن از بین رکن و مقام به میان می‌آید، مربوط به یکی از موارد ذیل است:

۳.۱ - محل بیعت

محل بیعت با حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف) پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: مهدی امتم میان ایشان امامان محمدی است که زمین را از عدل و داد آکنده سازد؛ همچنان که از ظلم و جور پر شده باشد. به خدا سوگند! من کسانی را که میان رکن و مقام با او بیعت می‌کنند، می‌شناسم و اسامی پدران و قبایلشان را نیز می‌دانم.» «فیهم مهدی امتی محمد الذی یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا، و الله انی لاعرف من یبایعه بین الرکن و المقام و اعرف اسماء آبائهم و قبائلهم»
[۸] الشیخ الصدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، باب ۲۴، ص۲۸۵، ح۳۷.    
در برخی آثار اهل سنت نیز بین رکن و مقام جایگاه بیعت حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالى‌فرجه‌الشريف) با یارانش گفته شده است.
[۹] الصنعانی، المصنف، ج۱۱، ص۲۷۱.
[۱۰] ابن ابی شیبه، المصنف، ج۷، ص۴۶۲.    
[۱۱] طبرانی، سلیمان بن احمد، معجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۹۵.    
[۱۲] سیوطی، جلال الدین، در المنثور، ج۷، ص۴۸۴.    
[۱۳] المتقی الهندی، علی بن حسام، کنز العمال، ج۱۱، ص۱۲۵، ح۳۰۹۳۲.    
[۱۴] المتقی الهندی، علی بن حسام، کنز العمال، ج۱۴، ص۲۶۵، ح۳۸۶۶۸.    


۳.۲ - محل شهادت نفس زکیه

محل کشته شدن نفس زکیه و رخداد یکی از نشانه‌های حتمی ظهور. امام باقر (علیه‌السّلام) پس از بیان پاره‌ای از نشانه‌های ظهور، در ادامه فرمود: و جوانی از آل محمد که نامش محمد بن حسنیا نفس زکیه است، بین رکن و مقام کشته شود.... «... و قتل غلام من آل محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بین الرکن و المقام، اسمه محمد بن الحسن-النفس الزکیة...»
[۱۵] شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۰، باب ۳۲، ح۱۶.    


۱. ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۳، ص۱۸۵.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۲۱.    
۳. ↑ طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ج۳، ص۵۶۳.    
۴. ↑ فراهیدی، خلیل، العین، ج۵، ص۳۵۴.    
۵. ↑ فراهیدی، خلیل، العین، ج۵، ص۲۳۲.    
۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۲۵.    
۷. ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۲۴۵، ح۲۳۱۳.    
۸. ↑ الشیخ الصدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، باب ۲۴، ص۲۸۵، ح۳۷.    
۹. ↑ الصنعانی، المصنف، ج۱۱، ص۲۷۱.
۱۰. ↑ ابن ابی شیبه، المصنف، ج۷، ص۴۶۲.    
۱۱. ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، معجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۹۵.    
۱۲. ↑ سیوطی، جلال الدین، در المنثور، ج۷، ص۴۸۴.    
۱۳. ↑ المتقی الهندی، علی بن حسام، کنز العمال، ج۱۱، ص۱۲۵، ح۳۰۹۳۲.    
۱۴. ↑ المتقی الهندی، علی بن حسام، کنز العمال، ج۱۴، ص۲۶۵، ح۳۸۶۶۸.    
۱۵. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۰، باب ۳۲، ح۱۶.    


فرهنگ‌نامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۲۴۶-۲۴۸، برگرفته از مقاله «رکن و مقام».    



جعبه ابزار