زمانهای دعا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زمانهای دعا، آن زمانهای مخصوصی هستند که طبق
آیات و
روایات دعا زودتر مستجاب می‌شود. زمانهای دعا به دو نوع تقسیم می‌شوند: نوع اول زمانهای نامتعین و نسبی که در هر ساعت از شبانه‌روز می‌تواند پیش بیاید، نوع دوم زمانهای متعین و خاص که از طرف
شارع معین شده است.
دعا در فرهنگ اسلامي از جايگاه بسيار والايي برخوردار است و از آن به عنوان سلاح مؤمن و يكي از بهترين راه‌هاي
کمال و رسيدن به اهداف متعالي و ارتباط با
خداوند متعال ياد شده است. در
روایات معصومین و دستورات بزرگان، همواره توصيه به دعا كردن شده كه دعا در هر شرايط زماني و مكاني و روحي افراد امكان‌پذير و مؤثر است، امّا برخي از مكان‌ها و زمان‌ها با توجه به اهميت آنها، جهت استجاب دعا تأثير خاصي دارند و خداوند برخي از زمان‌ها و مكان‌ها را نسبت به ديگر مكان‌ها و زمان‌ها فضيلت و برتري داده است؛ مانند برتري
شهر مکه نسبت به ديگر سرزمين‌ها و فضيلت
شب قدر نسبت به هزار ماه. خداوند اين فضيلت‌ها را براي آن قرار داده تا
انسان بتواند با استفاده از آنها هرچه بهتر و بيشتر به خداوند تقرب جويد.
زمانهای دعا به دو نوع تقسیم می‌شوند: نوع اول زمانهای نامتعین و نسبی که در هر ساعت از شبانه‌روز می‌تواند پیش بیاید و بستگی به اعمال خود شخص یا حوادث پیرامون دارد.
دوم زمانهای متعین و خاص که از طرف شارع معین شده است.
۱. بعد از
نماز: بهترین وسیله تقرب به خدا، نماز است که
پیامبر آن‌را معراج مومن نامیده است و این از بهترین اوقات دعاست.
امام باقر می‌فرمایند: دعا بعد از نماز از
نماز مستحبی بهتر است.
به‌ویژه
نماز ظهر که
قرآن کریم در
سوره بقره به صورت جداگانه آن را مورد تاکید قرار داده است.
پیامبر اسلام (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرمایند: » هنگام
ظهر همه چیز پروردگار را
تسبیح می‌کنند، پس خداوند در آن ساعت امر به نماز کرد و آن ساعتی است که درهای
آسمان گشوده است و بسته نخواهد شد تا بعد از
نمازظهر و در آن ساعت دعا مستجاب می‌شود.
و از
امام صادق (علیه‌السّلام) روایت است که: وقتی پدرم می‌خواست حاجتی طلب کند هنگام ظهر آن را طلب می‌کرد.
۲. هنگام قرائت
قرآن:
تلاوت قرآن، گوش دادن به سخنان خداوند متعال است و خداوند کریم‌تر از آن است که در مقابل به سخن بنده خود توجه نکند.
امیرمومنان (علیه‌السّلام) توصیه به دعا در چهار وقت می‌فرمایند که یکی از آنها هنگام تلاوت
قرآن است.
۳. دعا قبل از بلا: انسان باید همیشه پروردگار خود را به یاد داشته باشد و با
توکل بر او همه کارهای خود را انجام دهد. اما معمولا انسان در وقت راحتی خدا را فراموش می‌کند و در حال سختی و ناچاری به یاد او می‌افتد مثل اینکه خدا فقط خدای سختی‌ها و مشکلات است در حالی‌که در راحتی‌ها به یاد خدا بودن، باعث جلب توجه خداوند در سختی‌ها می‌شود. امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: کسی‌که قبل از نزول
بلا دعا کند، هنگام بلا دعایش مستجاب می‌شود و به آسمان می‌رود و
ملائکه گویند این صدا آشناست. و کسی‌که قبل از گرفتاری و بلا دعا نکند، دعایش هنگام بلا مستجاب نمی‌شود و ملائکه گویند این صدا را نمی‌شناسیم.
زمانهای متعین، زمان‌هایی هستند که وقت معینی برای آن مشخص شده است:
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: دعا در چهار وقت به اجابت می‌رسد: قبل از اذان صبح، بعد از
طلوع فجر، بعد از
ظهر و بعد از
مغرب دعا در هر یک از این چهار وقت در امر خاصی تاثیر بیشتری دارد. چنانکه امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: بعد از طلوع فجر تا طلوع خورشید مخصوص تقسیم
رزق و روزی است.
حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند:
روز جمعه بر درگاه خدا
تضرع و بسیار دعا کنید و از خداوند طلب بخشش و
رحمت کنید. خداوند در این روز دعای هر مومنی را اجابت می‌کند.
و امام صادق (و یا
امام باقر (علیه‌السّلام) ) می‌فرمایند: گاهی بنده مومن از خداوند حاجتی طلب می‌کند و خداوند برآوردن حاجت او را تا روز جمعه به تاخیری می‌اندازد.
امیر مومنان (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: من تعجب می‌کنم از کسی‌که در چهار شب از سال، فارغ از عبادت باشد: شب
عید فطر، شب
عید قربان، شب
نیمه شعبان و شب اول رجب.
امام سجاد (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: عصر
روزعرفه خداوند
ملائک را به آسمان دنیا نازل می‌کند و به آنان می‌فرماید: به بندگانم نگاه کنید که با سختی و زحمت به سوی من آمده‌اند و به آنان پیام فرستاده‌ام که مرا بخوانید و از من درخواست کنید من شما ملائک را شاهد می‌گیرم که همین امروز دعای آنان را اجابت کنم.
شب نیمه شعبان از شبهای با فضیلت سال است که با ولادت
امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) بر فضل و
برکت آن افزوده شد. امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: پدرم فرمود این شب، بعد از شب قدر برترین شب سال است. در این شب خداوند از روی فضل و کرم به مردم نظر می‌کند و بندگان خود را می‌بخشد پس در این شب برای رسیدن به خدا بسیار تلاش کنید. شبی است که خداوند بر خود فرض کرده که دعاکننده‌ای را ناامید برنگرداند مادامی که
معصیت و گناه طلب نکند.
و
امام رضا (علیه‌السّلام) در فضیلت این شب فرمودند: شبی است که خداوند بندگان خود را از
آتش می‌رهاند و گناهان بزرگ را می‌بخشد. پدرم می‌فرمود دعا در این شب مستجاب است.
و سیره
معصومین شب زنده‌داری و
مناجات در این شب بوده است چنانکه امام سجاد (علیه‌السّلام) این شب را سه قسم می‌کرد: قسمتی را نماز می‌خواند، قسمتی را دعا می‌کرد و اهل خانه آمین می‌گفتند سپس
استغفار می‌کرد و از خدا
بهشت طلب می‌کرد و این کار تا طلوع فجر ادامه داشت.
یک ماه مهمانی خدا و دوری انسان از بسیاری از گناهان و تابیدن نور الهی بر دل بندگان در شبهای قدر انسان را به خالق خود نزدیک می‌کند و این از بهترین اوقات دعاست.
در این شب پاداش عمل یک ماه بندگان داده می‌شود.
پیامبر اسلام می‌فرمایند: وقتی شب عید فطر فرا می‌رسد- که به آن شب پاداش گویند - خداوند اجر عاملین را می‌دهد ولی بدون حساب.
در این حال دعا می‌تواند باعث جلب رضایت الهی و دریافت پاداش بیشتر شود. از امام رضا (علیه‌السّلام) روایت است در سه شب روزی‌ها و مرگ‌ها و مقدرات یک سال تقسیم می‌شود. شب بیست و سوم
ماه مبارک رمضان، نیمه شعبان و شب عید فطر.
ماه مبارک رمضان، ماه رحمت خداست که درهای بهشت باز و درهای
جهنم بسته است. ماهی است که خداوند برکات خود را بر بندگان نازل می‌کند و همه آنان را مهمان سفره فضل و کرم خویش می‌نماید و میزبان هرچه در توان دارد مهمان خود را شاد و راضی نگه می‌دارد. و برآوردن تقاضای
مهمان را بر خود وظیفه می‌داند.
بنابراین ماه مبارک رمضان از بهترین فرصت‌های طلب حاجت از خداوند متعال است. امیر مومنان (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: در ماه رمضان بسیار دعا کنید.
و رسول خدا می‌فرمایند: دعا در ماه رمضان مقبول است.
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: شب قدر، قلب ماه رمضان است.
شبی است که از هزار ماه بهتر است و به بیان امام صادق (علیه‌السّلام): شبی که عمل درآن بهتر است از عمل در هزار ماهی که شب قدر در آن نباشد.
دعا در این شب به سبب فضیلتی که دارد هم به اجابت نزدیکتر است و هم می‌تواند سرنوشت یک سال انسان را با خیر و عافیت رقم زند چنانکه امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: در شب قدر همه مسائل مربوط به یکسال تا شب قدر دیگر مقدر می‌شود. مسائلی همچون
خیر و
شر، طاعت و
معصیت، ولادت و
مرگ یا
رزق و روزی. پس هرچه درآن سال مقدر شود حتمی است و قطعا محقق خواهد شد.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مکانها و زمانهای دعا»، تاریخ بازیابی ۹۶/۳/۱۴.
