• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سجده موجودات (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف







آياتى داريم كه از سجده موجودات نسبت به خداوند حكايت می‌كنند؛ مثل‌:
(وَ لِلَّهِ‌ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ ظِلالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ) (كسانى كه در آسمان‌ها و زمين هستند از روى اختيار يا اجبار - و هم‌چنين سايه‌هايشان- هر صبح و شام براى خدا سجده مى‌كنند.)
مراد از سجود خضوع و پيروى از قوانين طبيعى حق است كه همه به آن قوانين خاضع‌اند. به نظر المیزان سجده طوعى آن‌ها در مقرراتى است كه موافق طبع آن‌ها و سجود كرهى در ناملایمات است؛ از قبيل مرگ، مرض‌ها و فنا و غيره. على هذا هر كه در آسمان‌ها و زمين است خاضع اراده و مشیّت و مقرّرات خدایى است؛ در بعضى‌ها با رغبت و در بعضى‌ها با اکراه حتى سايه‌هاى آن‌ها در قبل از ظهر و بعد از ظهر و در حركت و تمايل خاضع خداوند است.
ايضاً (وَ لِلَّهِ‌ يَسْجُدُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ دابَّةٍ وَ الْمَلائِكَةُ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ) (نه تنها سايه‌ها، بلكه تمام آنچه در آسمان‌ها و زمين از جنبندگان وجود دارد و هم‌چنين فرشتگان، براى خدا سجده مى‌كنند، در حالى كه تکبّر نمى‌ورزند.)
آيه گذشته درباره عقلا است ولى اين آيه اعم از آن است مگر آنكه (من) در آيه اول به غير عقلا نيز شامل باشد به قرينه آن‌كه همه موجودات نسبت به خدا شاعر و عاقل‌اند.
ايضاً (أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ‌ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَ كَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذابُ ...) (آيا نمى‌دانى تمام كسانى كه در آسمان‌ها و كسانى كه در زمينند براى خدا سجده مى‌كنند؟! و همچنين خورشيد و ماه و ستارگان و كوه‌ها و درختان و جنبندگان و بسيارى از مردم! امّا بسيارى ابا دارند، و فرمان عذاب درباره آنان حتمى است. ...)
ناگفته نماند كلمه‌ (وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ) در صدر آيه شامل تمام مردم است. با در نظر گرفتن آن روشن می‌شود كه مراد از (وَ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ) كه عطف بر (مَنْ فِي السَّماواتِ) است سجده به خصوصى است غير از سجده اوّلى و قهراً مراد از آن سجده تشريعى است؛ يعنى همه آنان كه در آسمان‌ها و زمين است و آفتاب و ماه و ستارگان و كوه‌ها و درختان و جنبدگان، به خداوند خاضع‌اند و در اين ميان بسيارى از مردم از قوانين و تشريع خداوند نيز پيروى می‌كنند و بر بسيارى از آنان كه اطاعت نمی‌كنند عذاب خدا حتمى است.
ولى باز معلوم نيست كه مراد از سجده كثيرى از مردم سجده معروف نماز باشد و شايد مراد مطلق خضوع و اطاعت از فرامين خدا باشد.


۱. رعد/سوره۱۳، آیه۱۵.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۵۱.    
۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۳۲۰-۳۲۴.    
۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۴۳۷-۴۴۳.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۲۴-۲۵.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۳۷.    
۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۳۳۶.    
۸. طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۳، ص۵۱۹.    
۹. نحل/سوره۱۶، آیه۴۹.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۷۲.    
۱۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۲۶۵-۲۶۷.    
۱۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۳۸۵-۳۸۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۱۶۳.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۲۷۰.    
۱۵. حج/سوره۲۲، آیه۱۸.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۳۴.    
۱۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۵۹-۳۶۰.    
۱۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۵۰۶-۵۰۷.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۷-۱۳۸.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۹۳-۱۹۴.    
۲۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص۳۵۹.    
۲۲. طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۵۰۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سجده موجودات»، ج۳، ص۲۲۹-۲۳۰.    






جعبه ابزار