• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سراقة بن عمرو

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سُراقَة بن عَمرو، صحابی پیامبر و نخستین فاتح باب است. از زندگی سراقة بن عمرو آگاهی اندکی وجود دارد. دربارۀ نَسَب وی نیز اطلاعی نیست.




او ملقب به ذوالنور بود.
[۱] یوسف‌ بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه‌ بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۸۰، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۲] ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۲، ص۳۳۰، چاپ محمدابراهیم بنا، محمداحمد عاشور و محمود عبدالوهاب فاید، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۳/ ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳.
[۳] احمد بن علی ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۴۱، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.




در سال ۲۲ هجری، عمر بن خطّاب او را به فتح باب فرستاد و فرماندهان سپاه او را چنین انتخاب کرد: عبدالرحمان‌ بن ربیعه باهلی، ملقب به ذوالنور، فرمانده مقدمۀ سپاه؛ حُذَیفة بن اُسَید غِفاری، فرمانده یک پهلوی سپاه، و بُکَیْر بن عبداللّه لَیثی، فرمانده پهلوی دیگر.
[۴] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۵، بیروت.
[۶] صفدی ج ۱۵، ص ۸۳.




قبل از اعزام سراقة بن عمرو، بکیر در مقابل باب اردو زده بود، به فرمان عمر به سراقة بن عمرو پیوست.
[۷] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۵، بیروت.




عمر همچنین حبیب‌ بن مَسْلمه را از جزیره (در شمال عراق) برای کمک به سراقه به باب فرستاد.
سراقه، پس از گذر از آذربایجان، با سپاهیانش وارد باب شد.



در زمان پیشروی سپاه سراقة بن عمرو، شهرْبَراز یا شهریار (حاکم ِ ایرانی باب) با نوشتن نامه‌ای امان خواست و عبدالرحمان‌ بن ربیعه، فرستادگان شهر براز را نزد سراقة بن عمروفرستاد.



سراقة بن عمرو امان دادن را مشروط به پرداخت جزیه یا شرکت در جنگ به همراه سپاهیان خود کرد.
[۸] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.

شهر براز با شرکت در جنگ موافقت کرد و مقرر شد اگر کسی در جنگ شرکت نکند، جزیه بپردازد.
[۱۰] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.

سراقة بن عمرو شرح این اقدام خود را به عمر نوشت. عمر هم کار او را تأیید کرد.
[۱۱] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.




سراقة بن عمرو بعد از پیروزی و فتح باب، امان‌نامه‌ای برای شَهرْبُراز و اهالی ارمنستان (ارمینیه) و ارمنیها نوشت و در آن جان و مال و دین مردم را محترم شمرد و در مقابل، تأکید کرد که اهالی ارمینیه و ابواب بر همان دو شرط (همراهی با مسلمانان در جنگ یا پرداخت جزیه) پایبند بمانند.
[۱۳] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶ـ۱۵۷، بیروت.
[۱۴] یوسف‌ بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه‌ بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۸۰، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.




بعد از تقریر متن مصالحه، سراقة بن عمرو سرداران خود را برای ادامۀ فتوحات به نواحی کوهستانی اطراف ارمینیه فرستاد: بکیر بن عبداللّه را به موقان، حبیب‌ بن مسلمه را به تفلیس و حذیفه‌ بن اسید را به سوی کوه‌نشینان آلان گسیل کرد.
سلمان‌ بن ربیعه نیز از فرستادگان سراقة بن عمرو بود.
[۱۵] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.




سراقة بن عمرو فتح باب و اعزام سرداران را در نامه‌ای به عمر اطلاع داد، اما عمر اعزام آن‌ها را بدون ملزومات کافی به نقاط مذکور، با توجه به پهناور بودن آن ناحیه، وجود سپاهی بزرگ در آن‌جا و آماده بودن ایرانیان، کاری بی‌سرانجام دانست.
[۱۷] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.

به هر روی، به جز بکیر بن عبداللّه، هیچ‌کدام از فرستادگان سراقه در لشکرکشی خود پیروز نشدند.
[۱۸] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.




کمی پس از آن‌که مردم آن ناحیه عدالت اسلامی را در رفتار مسلمانان دیدند، سراقة بن عمرو درگذشت و عبدالرحمان‌ بن ربیعه، که سراقه او را به‌جای خود برگزیده بود، در باب برای مبارزه با ترکان مستقر شد و عمر نیز او را ابقا کرد.
[۲۰] طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷ـ۱۵۸، بیروت.




یاقوت حموی
[۲۱] ذیل «باب‌الابواب»، یاقوت حموی.
پاره‌ای از اشعار سراقه را که پس از فتح باب سروده، نقل کرده است.



(۱) ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۹۹.
(۲) ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، چاپ محمدابراهیم بنا، محمداحمد عاشور و محمود عبدالوهاب فاید، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۳/ ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳.
(۳) احمد بن علی ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
(۴) یوسف‌ بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه‌ بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۵) صفدی.
(۶) طبری، تاریخ، بیروت.
(۷) یاقوت حموی.


 
۱. یوسف‌ بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه‌ بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۸۰، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۲. ابن‌اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۲، ص۳۳۰، چاپ محمدابراهیم بنا، محمداحمد عاشور و محمود عبدالوهاب فاید، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۳/ ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳.
۳. احمد بن علی ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۳، ص۴۱، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
۴. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۵، بیروت.
۵. ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۸، ۱۳۹۹.    
۶. صفدی ج ۱۵، ص ۸۳.
۷. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۵، بیروت.
۸. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.
۹. ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۸، ۱۳۹۹.    
۱۰. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.
۱۱. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶، بیروت.
۱۲. ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۸، ۱۳۹۹.    
۱۳. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۶ـ۱۵۷، بیروت.
۱۴. یوسف‌ بن محمد ابن‌عبدالبرّ بن عبداللّه‌ بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۸۰، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۱۵. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.
۱۶. ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۹، ۱۳۹۹.    
۱۷. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.
۱۸. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷، بیروت.
۱۹. ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۹، ۱۳۹۹.    
۲۰. طبری، تاریخ، ج۴، ص۱۵۷ـ۱۵۸، بیروت.
۲۱. ذیل «باب‌الابواب»، یاقوت حموی.




دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله « سُراقَة بن عَمرو »، شماره۵۴۸۹.    




جعبه ابزار