• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَلْسَبیل (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سَلْسَبيل: (تُسَمَّى سَلْسَبيلًا)
گفته شده‌ «سَلْسَبيل» و «تَسْنِيم» كه به ترتيب در آيه‌هاى ۱۸ «دهر»، و ۲۷ «مطففین» آمده، دو چشمه‌اند: يكى از اين دو چشمه، چشمه «شراب طهور» و چشمه دوم، چشمه «عسل مصفى‌» است كه، هر دو در آيه ۱۵ سوره محمّد آمده است.
«سلسبیل» نوشيدنى بسيار لذيذى را مى‌گويند كه به راحتى در دهان و گلو جارى مى‌شود، و كاملًا گوارا است؛ بسيارى معتقدند كه از مادّه‌ «سلاسه» به معناى‌ «روانى» گرفته شده، همان گونه كه به عبارات روان و جالب نيز «سليس» گفته مى‌شود. بعضى ديگر گفته‌اند: از مادّه‌ «تسلسل» گرفته شده كه به معناى «حركت پى در پى» است در نتيجه، روان بودن چيزى را تداعى مى‌كند، بنابراين هر دو معنا به هم نزديک است، و در هر صورت‌ «باء» در آن اضافى مى‌باشد.
بعضى نيز معتقدند: اين واژه‌اى است مركب از دو كلمه‌ «سَلْ» و «سبيل» و بعضى نيز آن را مركب از «سَأَلَ» و «سبيل» مى‌دانند كه در صورت اول مفهومش اين است «راهى به طلب» و در صورت دوم «راهى طلبيد» و معناى كنايى هر دو «گوارا» است. در صورت اول مركب از «سَلْ» فعل امر و «سبيل» است و در صورت دوم مركب از «سأل» فعل ماضى و «سبيل» است. بعضى نيز تصريح كرده‌اند: در لغت عرب كلمه «سلسبيل» وجود نداشته و اين از ابداعات قرآن مجيد است. بعضى از مفسران گفته‌اند: «سلسبيل» قاعدتاً ما لا ينصرف است، زيرا علميت و عجمه در آن جمع است، و اين كه در اينجا تنوين به خود گرفته به خاطر هماهنگى با آخر آيات ديگر اين سوره است ولى معناى اول از همه مشهورتر و مناسب‌تر است.



(عَيْناً فِيها تُسَمَّى‌ سَلْسَبِيلًا) (از چشمه‌اى در آنجا كه نامش سلسبيل است.)

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى من عين و يا أعنى عينا و يا أخص عينا خلاصه منصوب بودن عين يا به خاطر افتادن حرف جر من است، و يا فعلى در تقدير است كه كلمه عين را به عنوان مفعول نصب داده است، راغب گفته: كلمه سلسبيل به معناى آبى سبک، لذيذ و برنده است‌. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان: )


۱. انسان/سوره۷۶، آیه۱۸.    
۲. رحمن/سوره۵۵، آیه۵۰.    
۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۵، ص۳۶۸.    
۴. انسان/سوره۷۶، آیه۱۸.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۹.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۰۸.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۳۰.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۱۷۶.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۲۲.    



شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه‌، برگرفته از مقاله «سَلْسَبیل»، ص۲۹۶.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره انسان | لغات قرآن




جعبه ابزار