سیدة النساء بودن حضرت زهرا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها)،
حضرت مریم (سلام‌الله‌علیها)، سیدة نساء العالمین
پرسش: لقب سرور بانوان جهانیان برای حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) چگونه با آیه ۴۲
سوره آل عمران قابل جمع است؟
پاسخ‌ها: ۱. در پاسخ باید گفت در برخی از روایات
شیعه و کلام برخی عالمان
اهل‌سنت، حضرت مریم (علیهاالسّلام) برترین زن جهان در روزگار خود و فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) برترین زن جهان در همه زمان‌ها معرفی شده است.
۲. پاسخ دیگر آن است که برگزیده بودن حضرت مریم (علیهاالسّلام) به معنای تولّد
حضرت عیسی (علیه‌السّلام) به‌گونه غیرمتعارف و بدون شوهر است، بنابراین برتری مریم بر همه زنان عالم را بیان نمی‌کند، بلکه برگزیدگی و تقدم در این ویژگی خاص، مورد توجه است که هیچ زنی در این ویژگی هم‌تراز حضرت مریم نیست.
مصادر حدیثی
شیعه و
اهل‌سنت، در روایات فراوانی، حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) را با وصف «سیدة نساء العالمین» معرفی کرده‌اند.
بیش از پنجاه روایت در مصادر حدیثی شیعه
با این مضمون گزارش شده‌اند که از حد
استفاضه فراتر است و
تواتر اجمالی آن را اثبات می‌کند.
منابع حدیثی اهل‌سنت نیز این وصف را به‌گونه‌های متفاوت از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گزارش کرده‌اند. در
صحیح البخاری و
صحیح مسلم، روایات «سیدة نساء المؤمنین» گزارش شده است.
صحیح البخاری و
مسند احمد بن حنبل نیز روایات «سیدة نساء اهل الجنّه» را گزارش کرده‌اند
و «سیدة نساء العالمین» در مصادر دیگر اهل‌سنت نقل شده است.
به سبب گزارشِ این لقب با اسناد بسیار عالی در مصادر حدیثی اهل‌سنت، محدثان و مورخان اهل‌سنت نیز این ویژگی را پذیرفته‌اند.
یکی از مباحث مطرح شده ذیل این عنوان، رابطه برتر شمردن حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) با برگزیدگی حضرت مریم (علیهاالسّلام) است. در آیه ۴۲ سوره آل عمران، به حضرت مریم (علیهاالسّلام) این‌گونه خطاب شده است: «وَ اِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ اِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ؛
و
[یاد کن
] آن‌گاه که فرشتگان گفتند: ای مریم!
خداوند تو را برگزیده و پاک گردانیده و تو را از میان زنان جهانیان برتری داده و برگزیده است».
این خطاب الهی، حضرت مریم (علیهاالسّلام) را در مقام و مرتبه‌ای ویژه قرار می‌دهد. وجه جمع میان این توصیف قرآنی با توصیف قطعی نبوی که فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) را «سیدة نساء العالمین» نامیده، چگونه است؟
برخی روایات شیعه و برخی عالمان اهل‌سنت، حضرت مریم (علیهاالسّلام) را برترین زن جهان در روزگار خود دانسته و فاطمه زهرا (علیهاالسّلام) را برترین زن جهان در همه زمان‌ها معرفی کرده‌اند.
توجیه دیگر آن است که برگزیده بودن حضرت مریم (علیهاالسّلام) به معنای تولّد
حضرت عیسی (علیه‌السّلام) به‌گونه غیرمتعارف و بدون شوهر است، ولی به معنای برتر بودن از بقیه زنان نیست.
علامه طباطبایی (قدس‌سره) در این‌باره می‌نویسد: مراد از «عالَمین» در آیه قرآن، مطلق هر دو جهان است ولی در آیه از واژه «اصطفاء» استفاده شده که با حرف «علی» متعدی شده و به معنای تقدّم است. با توجه به آیه بعد که تولد حضرت عیسی را به مریم بشارت می‌دهد و همچنین آیه ۹۱
سوره انبیاء و آیه ۱۲
سوره تحریم که بر دمیده شدن روح الهی در رحم وی تصریح کرده‌اند، تقدم، انتخاب و برگزیدگی حضرت مریم (علیهاالسّلام) بر همه زنان به سبب ولادت اعجاز آمیز حضرت عیسی (علیه‌السّلام) است.
یعنی آیه، برتری مریم بر همه زنان عالم را بیان نمی‌کند، بلکه برگزیدگی و تقدم در این ویژگی خاص، یعنی زادن فرزندِ بدون پدر، مورد توجه است که هیچ زنی در این ویژگی هم تراز حضرت مریم نیست. برخی مفسران اهل‌سنت نیز مشابه این استدلال را مطرح کرده‌اند.
سایت حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «لقب سرور بانوان جهانیان برای حضرت فاطمه» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱/۲۶.
