شاخِصَه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شاخِصَه: (فَإِذا هِىَ شاخِصَةٌ) «شاخِصَه» از مادّه
«شخوص» (بر وزن خلوص) در اصل، به معناى خارج شدن از منزل، يا خارج شدن از شهرى به شهر ديگر است و از آنجا كه به هنگام تعجب و خيره شدن چشم، گويى مى‌خواهد چشم انسان از حدقه بيرون بيايد، به اين حالت نيز، شخوص گفته شده است؛ اين حالتى است كه در محشر به گنه‌كاران دست مى‌دهد، آن چنان خيره مى‌شوند كه گويى چشم‌هايشان مى‌خواهد از حدقه بيرون بيايد.
(وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِينَ كَفَرُوا يَا وَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَذَا بَلْ كُنَّا ظَالِمِينَ) (و وعده حق و رستاخيز نزديک شود؛ در آن هنگام چشم‌هاى كافران از وحشت از حركت باز مى‌ماند؛ مى‌گويند: اى واى بر ما كه از اين امر در غفلت بوديم؛ بلكه ما ستمكار بوديم)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: معناى شخوص بصر اين است كه چشم آن چنان خيره شود كه پلكش به هم نخورد - راغب اينطور معنا كرده -
و اين حالت لازمه كمال اهتمام ناظر به آن چيزى است كه بدان خيره شده، اهتمامى كه ديگر نمى‌گذارد به چيزى ديگر مشغول شود و اين حالت بيش‌تر در گرفتاری‌هاى ناگهانى براى آدمى پديد مى‌آيد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سَیُهْزَم»، ص۳۰۹.
