شبهه مصداقی خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شبهه مصداقی،
شک در تطبیق
مصداق خارجی بر یک
مفهوم می باشد.
شبهه مصداقی، مقابل
شبهه مفهومی بوده و در جایی است که
معنای لفظی روشن می‌باشد، ولی در تطبیق آن معنا بر
مصادیق خارجی شک وجود دارد، مانند این که معنای لفظ «عالم» برای کسی روشن است، اما شک می‌کند پدرش عالم است یا نه، یا معنای «
آب مطلق » برای او روشن است، اما شک می‌کند آب این حوض، مطلق است یا
مضاف . مورد شبهه مصداقی جایی است که چند عنوان وجود دارد و شخص در تطبیق آنها بر فرد خارجی مردد است. در مثال بالا، دو عنوان «آب مطلق» و «
آب مضاف » وجود دارد و معنای هر یک روشن است؛ اما شخص در این که آب حوض تحت کدام یک از این دو عنوان قرار می‌گیرد، مردد است.
در
علم اصول ، از شبهه مصداقی در موارد مختلف هم چون
بحث عام و
خاص سخن به میان آمده است، مانند این بحث که آیا تمسک به
عام در شبهه مصداقی جایز است یا نه.
بعضی از اصولی‌ها معتقدند فرق میان شبهه مصداقی و
موضوعی بیان نشده است و اصولی‌های
شیعه معمولا شبهه مصداقی را در
اصول لفظی و شبهه موضوعی را در
اصول عملی به کار می‌برند.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «شبهه مصداقی».
