شرح شافیة ابن حاجب المشهور بکمال (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«شرح شافیة ابن حاجب المشهور بکمال»،
اثر محمد کمال الدین بن محمد معروف به
معین الدین فسوی ، شرح مزجی کتاب
شافیه ابن حاجب می‌باشد که به
زبان عربی و در
قرن دوازدهم هجری، نوشته شده و با تحقیق و تعلیقات سعدی محمودی هورمانی، در
سال ۱۳۷۷ ش، عرضه گردیده است.
کتاب شافیه که به زبان عربی نوشته شده است، با تعریف «
علم صرف » آغاز می‌شود، سپس مباحث دیگری در حوزه علم صرف با موضوعاتی از این دست تشریح می‌گردد: صحیح و معتل، معانی افعال، ساختمان فصل‌ها،
صفت مشبهه ، مصادر ثلاثی و رباعی، اسم‌های
زمان و مکان،
احکام تصغیر، احکام منسوب، جمع مکسر، احکام
اعلال ، مبحث
ابدال و احکام
ادغام.
شارح کتاب شافیه نیز کوشیده است تا مطالب اصلی کتاب را با مثال‌ها و شواهد متعدد، شرح و
تفسیر نماید.
از جمله ویژگی‌های این شرح، عبارت است از:
۱. کثرت
استشهاد به
آیات قرآن کریم و
احادیث نبوی ؛
۲. کثرت استشهاد به شواهد شعری؛
۳. وسیط و متناسب بودن آن؛ بدین معنا که این شرح، نه مانند شرح نظام بر شافیه ابن حاجب بسیار مختصر و نه مانند
شرح رضی ، مطول است؛ به بیانی دیگر، این شرح از ایجاز مخل و اطناب ممل، به دور است؛
۴. امتزاج شرح با متن؛ همانند شرح نظام و به نظر می‌رسد این گونه شرح، ارجح اسالیب در
تبیین متون می‌باشد؛ گرچه در مواردی فهم آن، سخت و دشوار است؛
۵. اهتمام شارح به بیان معانی لغوی و بیان لفظ و تشکیک آن در بسیاری از موارد.
از جمله اقداماتی که محقق در عرضه این اثر، بدان‌ها اهتمام داشته و اعمال نموده است، عبارتند از:
۱. ترتیب کتاب به عناوین رئوس مطالب؛
۲. قرار دادن متن بین (پرانتز)، رئوس مطالب بین
[۱] و موازین صرفیه بین «گیومه»؛
۳. تخریج آیات قرآنی و احادیث نبوی؛
۴. تصحیح الفاظ کتاب به واسطه مقابله با
نسخ فراوان؛
۵. توضیح معانی لغویه کلماتی که معانی آن‌ها، سخت و مشکل به نظر می‌رسیده است؛
۶. بیان و توضیح معنای شواهد مثال به صورت مختصر؛
۷. اشاره به وجود کلمه یا متنی خاص در شروح دیگر از جمله شرح رضی و نظام؛
۸. ارائه زندگی نامه مختصری از شارح و مصنف، در ابتدای کتاب.
پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها به ذکر منابع و توضیح و تشریح بیشتر برخی کلمات و عبارات متن پرداخته شده است.
۱. «کتاب ماه زبان: فهرست کتاب‌های منتشرشده شهریورماه سال ۱۳۸۱ ش»، مجلات اطلاع رسانی و کتابداری، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، آبان ۱۳۸۱ ش، شماره ۶۱، (۱۲ صفحه، از ۱۷۶ تا ۱۸۷).
۲. «کتاب ماه زبان: فهرست کتاب‌های منتشرشده خردادماه سال ۱۳۸۱»، مجلات: اطلاع رسانی و کتابداری، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، مرداد ۱۳۸۱، شماره ۵۸، (۱۵ صفحه، از ۱۵۷ تا ۱۷۱).
