• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شرطة ‌الخمیس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



شرطه در لغت به معنی گروه، گروهان، شرط و پیمان آمده است.
[۱] فرهنگ عمید، ص۶۷۰.





در اصطلاح به اولین گروه از لشگر گفته می‏شود که در جنگ حاضر شده و آماده مرگ باشند.
[۲] فرهنگ عمید، ص۶۷۰.




صاحب بهجة الامال در این مورد می‏نویسد: شرطة از شَرَطَ مشتق شده است و آن یا به معنی علامت و نشان است (چون شرطیان علامتها و نشانه هایی داشتند که با آن شناخته می‏شدند) و یا اینکه شَرَطَ به معنی آمادگی است؛ زیراآنان برای نبرد و دفع دشمن همیشه حاضر و آماده بودند.
ابن اثیر می‏گوید: در حدیث ابن مسعود آمده است که با شُرطة شرط می‏شود که از جنگ باز نگردد، مگر اینکه پیروز باشد.



خمیس، یعنی‏لشگر.



چون در گذشته لشگربه پنج دسته: مقدمه، ساق، میمنه، میسره، قلب تقسیم می‏شد، به آن خمیس می‏گفتند.
[۴] بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.




از اصبع ابن نباته که فرمانده شرطةالخمیس حضرت علی (علیه السلام) بود سؤال شد، چرا شما را شرطةالخمیس می‏گفتند او گفت: «انَّا ضَمَّنا لَهُ الذِّبْحَ وَ ضَمَّنَ لَنَا الْفَتْحَ»
[۵] نهایة ابن اثیر، ج ۲، ص ۷۹.
«چون برای امیر مؤمنان خون‏دادن و از جان گذشتن را به عهده گرفتیم و او برای ما فتح و پیروزی را بر عهده گرفت.»



بنابرآنچه که گذشت، شرطةالخمیس گروهی از رزمندگان جان بر کف بودند که در هر محلی (اعم از شهر و خارج شهر) که به وجود آنان نیاز می‏شد، با آمادگی کامل در همان جا حضور می‏یافتند و اراده استوارشان بر این بود که از نبرد باز نگردند، مگراینکه پیروز شده باشند. در مقام و منزلت شرطة الخمیس همین بس که حضرت ا میرالمومنین (علیه السلام) ضمن تشویق این گروه فرمود: قبل از شما در میان گروهی از بنی اسرائیل این قرارداد (قرارداد شرطة الخمیس) بسته شد و کسی از آنان به شهادت نرسید، مگر اینکه پیامبر قوم خود یاپیامبر آبادی خود و یا پیامبر نفس خویش بود و شما به منزله همانها هستید، جز اینکه شما جزو انبیا نیستید.
[۶] بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.



 
۱. فرهنگ عمید، ص۶۷۰.
۲. فرهنگ عمید، ص۶۷۰.
۳. بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۵۱.    
۴. بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.
۵. نهایة ابن اثیر، ج ۲، ص ۷۹.
۶. بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.




جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۷۸.



جعبه ابزار