شریح (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شُرَیح (به ضم شین و فتح راء) یکی از مفردات
نهج البلاغه است که
حضرت علی (علیه‌السلام) در نهی او از
دنیا‌پرستی از این واژه استفاده نموده است.
شریح بن حارث مشهور به
شریح قاضی همان است که
عمر بن خطاب او را به قضاوت کوفه گماشت و تا زمان
حجاج بن یوسف قاضی کوفه بود و در زمان حجّاج استعفاء کرد و پذیرفته شد، دوران قضاوتش به شصت سال رسید، بعد در منزل ماند تا از دنیا رفت، گویند امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) خواست او را عزل کند فریاد کشید: و اعمرا وا عمرا، امام او را عزل نکرد، گویند: امام (علیه‌السّلام) به او گفته بود، تا حکم خویش را به حضرت نشان نداده اجرا نکند.
ابن ابی‌الحدید گوید: وقتی علی (علیه‌السّلام) بر او
غضب کرد و از
کوفه تبعید نمود ولی از
قضاوت عزل ننمود و باز به سر کارش برگردانید.
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) خبردار شد که شریح خانه‌ای به هشتاد
دینار خریده است، امام (علیه‌السّلام) او را احضار کرد و فرمود: شنیدم خانه‌ای به هشتاد دینار خریده و بر آن شاهدان گرفته‌ای گفت: یا امیرالمؤمنین چنین است.
حضرت با نظر غضب آلود فرمود: «
«یَا شُرَیْحُ أَمَا إِنَّهُ سَیَأْتِیکَ مَنْ لاَ یَنْظُرُ فِی کِتَابِکَ وَ لاَ یَسْأَلُکَ عَنْ بَیِّنَتِکَ حَتَّی یُخْرِجَکَ مِنْهَا شَاخِصاً [۱] وَ یُسْلِمَکَ إِلَی قَبْرِکَ خَالِصاً فَانْظُرْ یَا شُرَیْحُ لاَ تَکُونُ ابْتَعْتَ هَذِهِ الدَّارَ مِنْ غَیْرِ مَالِکَ أَوْ نَقَدْتَ الثَّمَنَ مِنْ غَیْرِ حَلاَلِکَ»؛
ای شریح بزودی
ملک الموت به سراغ تو خواهد آمد، او که نه به قباله تو نگاه می‌کند و نه از
شاهد تو می‌پرسد تا تو را چشم باز از آن خانه خارج کند و به قیمت به طور تنها بسپارد، ببین که این خانه را از غیر مال خود نخریده باشی و قیمت را از غیر
حلال نداده باشی.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) او را از دنیا پرستی بر حذر داشته است.
این واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.
بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شریح»، ج۲، ص۵۸۶.
