شوری1
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوره شورى
(سوره چهل و دوم قرآن)
(چهل و دومین سوره قرآن)
در آیه ۳۸ این سوره، اصل اجتماعى شورا در امور اجرایی، از صفات مؤمنانى بیان شده است که اهل تقوا، نماز، انفاق و همیارى هنگام ستمدیدگى هستند. محور این سوره، وحى و محتواى پیام‌هاى آن است. برخى از نشانه‌هاى خدا و نیز نتایج اعمال و راه مستقیم الهى در این سوره بیان شده و مسلمانان را به مشورت در امور فردى و اجتماعى دعوت کرده است؛ به همین مناسبت نام «شورى» براى سوره برگزیده شده است. «حم عسق» که در آغاز سوره آمده، نام دیگر آن است.
این سوره پیرامون مساله وحى سخن مى‌گوید كه خود نوعى تكلم از ناحیه خداى سبحان با انبیاء و رسل او است. هم چنان كه در آغاز مى‌فرماید كَذلِكَ یوحِی إِلَیكَ وَ إِلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِكَ اللَّهُ... و در آخر هم مى‌فرماید وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ یكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیاً- تا آخر سوره. و نیز در بین سوره هم چند نوبت سخن از وحى مى‌آورد، یك جا مى‌فرماید: وَ كَذلِكَ أَوْحَینا إِلَیكَ قُرْآناً عَرَبِیا... جایى دیگر مى‌فرماید: شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً... و نیز مى‌فرماید: اللَّهُ الَّذِی أَنْزَلَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ وَ الْمِیزانَ... و همچنین چند نوبت در سوره سخن از رزق به میان آورده چون وحى خود رزقى است براى انبیاء.
بنا بر این مساله وحى موضوعى است كه در این سوره محور كلام قرار گرفته. و اما مطالب دیگر از قبیل آیات توحید و صفات مؤمنین و كفار، و سرانجامى كه هر یك از این دو فریق دارند، و بازگشتشان به خداى سبحان در روز قیامت، از باب الكلام یجر الكلام (حرف، حرف مى‌آورد) مى‌باشد، و منظور اولى سوره نیست.
گفته شده: این سوره در مكه نازل شده- مگر چند آیه آن كه استثناء شده است، و آن آیه وَ الَّذِینَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ تا آخر سه آیه، و یكى هم آیه قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى تا آخر چهار آیه است.
ویژگی‌هاى سوره شورى:
۱. این سوره ۵۳ آیه به عدد کوفى، ۵۰ آیه به عدد دیگر مکتب‌هاى تفسیرى، ۵۶ آیه طبق قول فراء، ۸۶۰ یا ۸۶۶ کلمه و ۳۵۲۱ یا ۳۵۸۸ حرف دارد.
۲. در ترتیب نزول، شصت و دومین، و در قرآن کریم چهل و دومین سوره است.
۳. پس از سوره فصّلت و پیش از سوره زخرف در مکه نازل شد؛ به‌جز آیات ۲۳، ۲۴، ۲۵ و ۲۷ که مدنى و مشتمل بر آیه مؤدت است.
۴. از سور مثانى و کمى بیشتر از یک حزب است.
۵. بیست و سومین سوره از سوره‌هاى مقطّعات است و با حروف مقطعه «حم عسق» آغاز شده و سومین سوره از سُوَر حوامیم یا میمات است.
۶. گفته‌اند هشت آیه منسوخ دارد.
مطالب سوره شورى:
۱. نزول قرآن و آثار هدایتى آن؛
۲. مودّت ذى‌القربى به عنوان پاداش نبوت؛
۳. ادلّه توحید و صفات الهی؛
۴. وحدت ادیان آسمانى و یگانگى اصول آیینى تمام پیامبران (ع) ؛
۵. معاد، تقسیم انسان‌ها به دو گروه بهشتى و جهنمى و سرنوشت آنان در رستاخیز؛
۶. صفات مؤمنان و مباحث اخلاقى؛ مانند: استقامت، عفو و توبه.
[۱] طباطبایی ، محمد حسین ، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰;المیزان فی تفسیر القرآن;جلد۱۸;صفحه ۵
[۲] سیوطی ، عبد الرحمان بن ابی بكر ، ۸۴۹ - ۹۱۱ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد۱;صفحه (۶۳-۱۴۴)و۴۲و۴۱
[۳] رامیار ، محمود ، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳;تاریخ قرآن;صفحه ۵۸۶
[۴] زركشی ، محمد بن بهادر ، ۷۴۵ - ۷۹۴ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشیه);جلد۱;صفحه ۱۹۳
[۵] مكارم شیرازی ، ناصر ، ۱۳۰۵ -;تفسیر نمونه;جلد۲۰;صفحه ۳۴۱
[۶] هاشم زاده هریسی ، هاشم ، ۱۳۱۷ -;شناخت سوره هاى قرآن;صفحه ۳۴۴
[۷] فیروز آبادی ، محمد بن یعقوب ، ۷۲۹ - ۸۱۷ق;بصائرذوى التمییزفى لطائف الكتاب العزیز;جلد۱;صفحه ۴۱۸
