• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شیخ‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



شيخ‏ به معناي پير و بزرگ است و در فقه در ابواب مختلف داراي احکام خاصي مي باشد.




شيخ به سن پس از ميان سالى گفته مي شود (و در فقه و رجال به استاد راوى حديث نيز گفته مي شود)و در اين مقاله در عنوان اولي بحث شده است .



در اينکه عنوان شيخ، به معناى نخست در چه مرحله‏‌اى از سن بر انسان اطلاق مى‌‏گردد، اختلاف است. برخى گفته‌اند: آن که سنش از چهل گذشته باشد.
[۲] غاية المراد ج۴، ص۱۹۸.
برخى ديگر گفته‏‌اند: مرجع، لغت و عرف است. ليکن کلمات لغويان در معناى شيخ مختلف است؛ کسى که سنش از ۴۶ سال تجاوز کرده باشد، از پنجاه سالگى تا پايان عمر، از ۵۱ سالگى تا آخر عمر، از پنجاه تا هشتاد سالگى.
[۴] مجمع البحرين واژه «شيخ».
البته نزد عرف عرب به پيرمرد «شيخ» و به پير زن «شيخه» اطلاق مى‌‏شود. عنوان ياد شده در بابهاى وقف، وصيت و حدود به کار رفته است.



به تصريح برخى، چنانچه کسى مالى را براى شيوخ وقف کند، براى مشخص شدن معناى آن به عرف رجوع مى ‏گردد.
[۶] کشف الغطاء ج۴، ص۲۴۵.




کسى که براى شيوخ به مالى وصيت کرده، در اينکه آن مال به افراد بالاى چهل سال داده مى‏ شود يا به عرف و لغت رجوع مى‏ گردد، اختلاف است.
[۸] تذکرة الفقهاء (ق) ج۲، ص۴۷۸.
برخى گفته‏ اند: در صورت مشخص نشدن معناى لغوى و عرفى شيخ و معلوم نبودن مراد وصيّت کننده از لفظ، وصيت باطل است.



حدّ زنا ى مرد و زن آزاد محصن تازيانه و سپس سنگسار است؛ ليکن برخى، جمع بين آن دو را به شيخ و شيخه اختصاص داده و در جوان تنها قائل به سنگسار شده‏ اند.
آيا مراد از شيخ و شيخه مفهوم عرفى‏ آن؛ يعنى پير مرد و پير زن است يا مفهوم لغوى آن؟ ظاهر کلمات فقها معناى نخست است؛ زيرا کسى متعرض معناى اين دو واژه نشده است و در رساله‌‏هاى فارسى آن دو را به پير مرد و پيرزن ترجمه کرده‏ اند؛
[۱۰] جامع عباسى، ص۴۲۰.
[۱۱] حدود و قصاص و ديات(مجلسى)، ص۱۶.
[۱۲] صراط النجاة (شيخ انصارى)، ص۳۱۳- ۳۱۴.
[۱۳] توضيح المسائل مراجع ج۲، ص۸۱۶.
[۱۴] جامع المسائل (بهجت) ج۵، ص۱۶۷.
ليکن شهيد ثانى، شيخ و شيخه را به مرد و زنى که سنشان از چهل گذشته تعريف کرده است.
[۱۵] حاشية المختصر النافع، ص۲۰۱.
[۱۶] غاية المراد ج۴، ص۱۹۸.




 
۱. قواعد الأحکام ج۲، ص۴۶۵.    
۲. غاية المراد ج۴، ص۱۹۸.
۳. لسان العرب ج۳، ص۳۱.    
۴. مجمع البحرين واژه «شيخ».
۵. الدروس الشرعية ج۲، ص۲۷۶.    
۶. کشف الغطاء ج۴، ص۲۴۵.
۷. قواعد الأحکام ج۲، ص۴۶۵.    
۸. تذکرة الفقهاء (ق) ج۲، ص۴۷۸.
۹. جامع المقاصد ج۱۰، ص۱۷۴.    
۱۰. جامع عباسى، ص۴۲۰.
۱۱. حدود و قصاص و ديات(مجلسى)، ص۱۶.
۱۲. صراط النجاة (شيخ انصارى)، ص۳۱۳- ۳۱۴.
۱۳. توضيح المسائل مراجع ج۲، ص۸۱۶.
۱۴. جامع المسائل (بهجت) ج۵، ص۱۶۷.
۱۵. حاشية المختصر النافع، ص۲۰۱.
۱۶. غاية المراد ج۴، ص۱۹۸.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج‌۴، ص۷۷۰.    



جعبه ابزار