صدور حکم علیه غایب اصل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ادعایی که علیه
غایب توسط
مدعی مطرح می‌گردد، بایستی همراه
بینه باشد و دعوای بدون بینه به هیچ وجه قابل
استماع نیست که این امر مورد اتفاق نظر است.
اما این که آیا
قاضی پس از رسیدگی به وضعیت بینه اقامه شده چنانچه آن را واجد شرایط یافت،
حکم صادر خواهد کرد و یا آن که مدعی ملزم است که علاوه بر اقامه بر بینه واجد شرایط،
سوگند نیز یاد نماید؟ عده‌ای بر آنند که سوگند مدعی برای صدور
رای همانند مورد ادعای علیه
میت ، لازم است و این سوگند را «
استظهاری » می‌نامند. دلیل این گروه که ظاهرا اکثریت فقها را تشکیل می‌دهند، تعلیلی است که در متون ادله مربوط به دعوای علیه میت آمده است بدین شرح: «لانا لا ندری لعله قد وفاه و له بینة لا نعلم موضعها او بغیر بینه قبل الموت»
گروه زیادی از فقها
استدلال فوق را مردود اعلام داشته‌اند؛ زیرا اولا،
علت حکم در میت صرفا عدم حضور شخص میت در
زمان داوری نیست، بلکه عدم حضور ابدی اوست و این علت در غایب وجود ندارد. و ثانیا، در
مرسل جمیل امام علیه‌السّلام در مورد غایب با وجود بینه لزوم رسیدگی و صدور حکم علیه او را اعلام فرموده است. و ثالثا، ویژگی
خاص غایب
حق اعتراض اوست که او را از میت کاملا ممتاز ساخته است.
این نظریه اقوی به نظر می‌رسد چرا که عدم
کفایت بینه و لزوم سوگند استظهاری امری خلاف
اصل و
قاعده کلی بینه است و لذا بایستی به
تفسیر مضیق بسنده نمود و قائل به کفایت بینه شد.
قواعد فقه، محقق داماد، سید مصطفی، ج۳، ص۲۴۲، برگرفته از مقاله «صدور حکم علیه غایب».
