صفات امام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ویژگی‌های
امام معصوم بنابر باورهای
شیعیان ،
امامان دوازده گانه علیه‌السّلام دارای صفات ویژه‌ای هستند که آنان را از دیگر مردم متمایز می‌سازند.
این صفات را می‌توان «
شرطهای امامت » نیز نام نهاد؛ زیرا هر کس
منصب الهی امامت را برعهده گیرد، باید از آنها برخوردار باشد. برخی از این صفات، ظاهری و جسمانی‌اند و برخی دیگر، باطنی و معنوی.
از
صفات جسمانی امام،
سلامت از بیماری‌ها و عیب‌هایی است که باعث
انزجار مردم می‌شوند؛ مثلا هیچ گاه امام علیه‌السّلام به بیماری‌هایی مانند
جذام و
پیسی دچار نمی‌شود.
از
صفات باطنی امام علیه‌السّلام ، پاکی از
نقایص نفسانی و خوی‌های ناپسند- مانند نادانی، دیوانگی و
حسادت - است.
امامت، مقامی آسمانی است و یک منصب دنیوی و معمولی نیست. کسانی که به این منصب می‌رسند، منصوب
خداوند متعال‌اند و از این رو، باید به اصول فضایل نفسانی؛ یعنی
حکمت ،
شجاعت و
عفت - که جمع آنها «
عدالت » است- آراسته باشند.
دانشمندان
شیعه ، صفات فراوانی برای امامان علیه‌السّلام برشمرده‌اند که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
صفت
عصمت مهم‌ترین شرط رهبران الهی- یعنی پیامبران، اوصیا و امامان- است؛ زیرا وظیفه اصلی آنان راهنمایی مردم به رستگاری دنیوی و اخروی است. اگر رهبران الهی، معصوم نباشند، خود، نیازمند کسان دیگری می‌شوند تا راهنمایی گردند.
وانگهی، مردم فقط هنگامی از رهبران، با
جان و
دل ، پیروی می‌کنند که به آنان
اعتماد کامل داشته باشند، و اعتماد کامل زمانی حاصل می‌شود که بدانند رهبرانشان از
گناه و خطا و اشتباه، معصوم و محفوظاند.
در
قرآن کریم نیز تصریح شده است که امامت، عهدی است الهی و به ستمگران نمی‌رسد.
هر کس معصوم نباشد، دست کم، ستمی به خود کرده است و از این رو، شایسته مقام امامت نمی‌شود.
روایات بسیاری نیز به عصمت امامان علیه‌السّلام تصریح کرده‌اند؛ مانند روایتی که
امام علی علیه‌السّلام می‌فرماید: «از نشانه‌های امام این است که معلوم شود از گناه- کوچک و بزرگ- معصوم است و در حکم کردن نمی‌لغزد و در پاسخ دادن به خطا نمی‌گراید. نه اشتباه می‌کند و نه فراموش.»
معنای این صفت آن است که امام معصوم علیه‌السّلام باید در
صفات کمال - مانند دانایی و پارسایی و دادگری- از دیگر انسان‌ها برتر باشد.
منصب امامت ، به دست خدا است و او، کسی را به این مقام نمی‌گمارد مگر از دیگران برتر باشد.
دانشمندان
شیعه ، دلایل محکم نقلی و عقلی متعددی بر لزوم
افضلیت امام اقامه کرده‌اند.
فرهنگ شیعه، برگرفته از مقاله «صفات امام»، ج۱، ص۳۲۳.
