• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَفْح (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



صَفْح
صَفْح: (الصَّفْحَ الْجَمِيْلَ)
«صَفْح» به معناى روى هر چيزى است مانند صفحه صورت و به همين جهت‌ (فَاصْفَحْ) به معناى روى بگردان و صرف‌نظر كن آمده است. روى گرداندن از چيزى، گاهى، به خاطر بى‌اعتنايى، قهر كردن و مانند آن است، و گاهى، به خاطر عفو و گذشت بزرگوارانه، و مرتبه بالاترى از صرف‌نظر كردن از مجازات است يعنى ترک همه نوع سرزنش.
«صَفْح» به معناى جانب و طرف چيزى، و به معناى عرض و پهنا نيز مى‌آيد، و در سوره‌ زخرف، به معناى اول است، يعنى آيا ما اين قرآن را كه مايه يادآورى است، از سوى شما به‌ جانب ديگرى متمايل سازيم؟



ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با صَفْح:

۱.۱ - آیه ۸۵ سوره حجر

(وَ مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَا إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ إِنَّ السَّاعَةَ لآتِيَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ) (ما آسمان‌ها، زمین و آن‌چه را ميان آن دو است، جز به حق نيافريديم؛ و قیامت به يقين فرا خواهد رسيد و جزاى هر كس به او مى‌رسد؛ پس، به نحو شايسته‌اى از آنها صرف نظر كن.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: مفردات گفته است: صفح هر چيزى پهنا و كناره آن است مانند صفحه صورت، صفحه شمشير و صفحه سنگ، و نيز صفح به معناى ترک مؤاخذه است، مانند عفو، و ليكن از عفو بليغ‌تر و رساتر است، و لذا در قرآن کریم هر دو، پهلوى هم آمده است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان: )

۱.۲ - آیه ۵ سوره زخرف

(أَفَنَضْرِبُ عَنكُمُ الذِّكْرَ صَفْحًا أَن كُنتُمْ قَوْمًا مُّسْرِفِينَ) (آيا اين ذكر (قرآن‌) را از شما بازگيريم به خاطر اين‌كه قومى اسرافكاريد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه صفح به معناى اعراض است، و در جمله مورد بحث كلمه صفحا مفعول له است. احتمال هم دارد كه صفح به معناى جانب و طرف باشد. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان: )

۱.۳ - آیه ۱۴ سوره تغابن

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَ أَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ إِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ) (اى كسانى كه ایمان آورده‌ايد! بعضى از همسران و فرزندانتان دشمن شما هستند، از آنها بر حذر باشيد؛ و اگر عفو كنيد و چشم بپوشيد و ببخشيد، خدا شما را مى‌بخشد؛ چرا كه خداوند آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: راغب در مفردات مى‌گويد كلمه عفو به معناى قصد براى گرفتن چيزى است، مثلا وقتى گفته مى‌شود: عفاه ، و يا اعتفاه ، معنايش اين است كه: قصد فلان چيز را كرد، در حالى كه آن‌چه را نزد خود داشت، به دست گرفته بود- تا آن‌جا كه مى‌گويد- و چون گفته شود: عفوت عنه معنايش اين است كه من گناه او را زايل كردم و از او چشم پوشيدم‌. آن گاه مى‌گويد: و كلمه صفح به معناى ترک ملامت است، و فرقش با عفو اين است كه از عفو بليغ‌تر است، و به همين جهت خداى تعالى در يک جمله هر دو را ذكر كرده و فرموده:(فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ)، چون گاهى مى‌شود كه انسان عفو مى‌كند، ولى صفح نمى‌كند. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان: )


۱. حجر/سوره۱۵، آیه۸۵.    
۲. زخرف/سوره۴۳، آیه۵.    
۳. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۴.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۶.    
۵. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۸۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۱، ص۲۳.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۱۷.    
۹. حجر/سوره۱۵، آیه۸۵.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۶۶.    
۱۱. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۶.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۲۸۰.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۱۹۰.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۲۱۲.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۳۰.    
۱۶. زخرف/سوره۴۳، آیه۵.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۸۹.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۲۵.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۸۵.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۸۳.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۶۱.    
۲۲. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۴.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۵۷.    
۲۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۶.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۵۱۶.    
۲۶. الراغب طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۰۷.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۷۶.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۵۲.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه‌، بر گرفته از مقاله «صَفْح»، ص۳۳۵.    






جعبه ابزار