ضمایر قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضمایرقرآن:
الفاظ جایگزین
اسم می باشد.
ضمیر کلمه اى است که به جاى اسم مى آید.
فایده آن اختصار کلام و جلوگیرى از تکرار اسم است .
ضمیر که
کوفیان به آن
کنایه یا
مکنى نیز مى گویند کلمه اى است که یا بر
متکلم دلالت مى کند مثل "انا" در "انى انا ربک ...؛ من پروردگار توأم.
یا بر
غایب دلالت دارد مانند "هو" در : "و هو الذى خلق السموات والارض بالحق و...؛ و اوست
خدایى که
آسمان ها و
زمین را به
حق آفرید.
یا بر
مخاطب مثل "انت " در : "قلنا لا تخف انک انت الاعلی؛ ما گفتیم اى
موسى مترس که تو بر آن ها همیشه غلبه و برترى خواهى داشت .
درتقسیمى دیگر
ضمیر یا
بارز است یا
مستتر.
ضمیر بارز آن است که صورتش در
لفظ پیدا باشد، مانند: "لأقطعن ایدیکم؛ البته دستانتان را قطع خواهم کرد.
دراین آیه ضمیر "کم" بارز است .
ضمیر مستتر آن است که در لفظ نشانى از ضمیر نباشد، مانند: "وانذر عشیرتک الاقربین؛ و خاندان و خویشاوندت را هشدار ده.
ضمیر "انت " در فعل "انذر" مستتر است .نیز ر.ک:
ضمیر فصل ،
ضمیر شأن و
ضمیرقصه،
قواعد ضمایر
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بكر، الاتقان فى علوم القرآن، ج۲، ص۳۳۴-۳۴۴.
كمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اكبر، ص۲۳۹-۳۴۸.
بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۵۳۹.
مرکز اطلاعات ومدارک اسلامی.
