طبری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نام وی محمد بن جریر بن یزید بن کثیر بن غالب است. بنابر مشهور در اواخر سال ۲۲۴ ه. در آمل
مازندران (طبرستان) به
دنیا آمد و در آخر روز شنبه ۲۶
شوال سال ۳۱۰ ه. در
بغداد از
دنیا رفت و او را در روز یکشنبه در خانه‌اش به خاک سپردند.
وی یکی از افراد پر استعداد و دارای نبوغ افراد بشری است که نمونه کمی در بین انسان‌ها دارند. سر تا پا عشق به
علم و دانش بوده و تمام عمر خود را در راه تحصیل آن صرف کرده و حتی به خاطر باز نماندن از تحصیل علم و دانش،
همسر اختیار نکرده است.
خود می‌گوید: من
قرآن را در هفت سالگی حفظ کردم و در سن هشت سالگی
امام جماعت شدم و در سن نه سالگی شروع به نوشتن اخبار کردم.
وی درباره شدت عشق و علاقه خود نسبت به علم و دانش می‌نویسد: من در نزد
احمد بن حماد دولابی تاریخ می‌خواندم و هر روز برای این منظور از شهر
ری بنزد احمد که در یکی از روستاهای اطراف ری ساکن بود می‌رفتم، و بلافاصله از نزد او به ری می‌آمدم و مانند دیوانگان سر از پا نشناخته، بدرس
حدیث محمد بن حمید رازی حاضر می‌شدم.
در حالات او نقل شده که روزی به شاگردانش گفت: آیا حاضرید تفسیری را که نوشته‌ام بررسی کرده و تحقیق کنید؟ پرسیدند که چه میزان است؟ گفت: سی هزار ورق گفتند: مطالعه و بررسی این مقدار تفسیر
عمر زیادی می‌طلبد. وی به خاطر آنان تفسیر را در سه هزار ورق خلاصه کرد.
وی به خاطر تحصیل علم و دانش اسلامی، چندین بار سفرهای طولانی انجام داد. در علاقه و اهتمام او به علم و دانش همین بس که یک ساعت به آخر عمرش مانده در حال بیماری روایتی که از
امام جعفر بن محمد «علیهما السلام» رسیده بود، شنید و چون آن
روایت را تا آن زمان نشنیده بود، فوری قلم و دوات خواست و آن را نوشت. وی علاوه بر علوم اسلامی مانند
فقه و
اصول و
تفسیر، در علوم ادبی و فلسفی و حتی در
علم طب و
ریاضی و
هیئت و
تاریخ نیز استاد بود.
بدلیل گستردگی ابعاد شخصیتی و فراوانی مباحث تفسیری طبری، کتابشناسی آن را در حد ارائه عنوان‌ها و فهرست بندی مطالب، ارائه خواهیم داد. باشد که مورد استفاده پژوهشگران و علاقمندان مباحث تفسیری، قرار گیرد.
عناوین و فهرست‌های ذیل می‌توانند نمایانگر شخصیت ایشان در ابعاد مختلف باشند.
الف) - نسب، مولد، وفات و مدفن طبری ب) - اوصاف جسمی و ظاهری طبری پ) - شخصیت اخلاقی و اجتماعی طبری-
زهد-
قناعت-
اخلاص- ورع و
تقوی- بزرگواری- بزرگمنش- آزاد اندیشی-
تواضع- عدم قبول هدیه- عدم اشتغال در پست‌های دولتی و...
ت) شخصیت علمی و فرهنگی طبری- مهارت‌های علمی طبری-
مذهب و
اجتهاد طبری (جریریه) - موقعیت طبری در برابر
حنابله-
رافضی بودن طبری-
شیعه بودن طبری- نسبت الحاد به طبری- نسبت
جهمیه به طبری- آغاز فراگیری علوم مختلف ث) اساتید طبری بیش از ۲۰ استاد وی ذکر شده است، در
کوفه،
ری،
مصر،
بصره-
بغداد- در فقه- در حدیث- در تاریخ- در تفسیر- در قرائت ج) شاگردان طبری- بیش از ۳۳ شاگرد معروف برای او ذکر شده است.
چ) سفرهای طبری-
عراق-
سوریه-
فلسطین- مصر-
هندوستان خ) منابع بحث‌های مربوط به شخصیت طبری و دیدگاه
علما درباره شخصیت او:
۱-
البدایة و النهایة ابن کثیر ۲-
تاریخ بغداد خطیب بغدادی ۳-
تذکرة الحفاظ ذهبی ۴-
تهذیب الاسماء و اللغات نووی ۵-
روضات الجنات خوانساری ۶-
طبقات الشافعیه سبکی ۷-
طبقات الفقهاء شیرازی ۸-
طبقات عبادی ۹-
طبقات القراء ذهبی ۱۰-
طبقات القراء ابن الجزری ۱۱-
معجم الادباء یاقوت حموی ۱۲-
وفیات الاعیان ابن خلکان ۱۳-
الوافی بالوفیات صفدری ۱۴-
سیر اعلام النبلاء الحوفی ۱۵-
ظهر الاسلام احمد امین ۱۶- الفهرست
ابن ندیم ۱۷-
طبقات المفسرین سیوطی ۱۸-
طبقات المفسرین داوودی ۱۹-
تاریخ الادب العربی بروکلمان ترجمه عبد الحلیم نجار ۲۰-
تاریخ التراث العربی سزگین ترجمه محمود فهمی حجازی ۲۱- کیهان اندیشه شماره ۲۵ ویژه نامه طبری مقاله آقای
رسول جعفریان ۲۲- کیهان اندیشه شماره ۲۸ ویژه نامه
قرآن مقاله آقای عقیقی بخشایشی ۲۳-
المفسرون حیاتهم و منهجهم محمد علی ایازی ۲۴- دانشنامه و
قرآن پژوهی ج۲ ذیل کلمه طبری ۲۵-
التفسیر و المفسرون دکتر ذهبی ۲۶- مقدمه چاپ جدید کامل
تفسیر طبری ۱۳ مجلد دار الکتب العلمیة. ۲۷-
ابن جریر الطبری و منهجه فی التفسیر محمد بکر اسماعیل فصل اول ۲۸- الامام الطبری دکتر محمد الزحیلی فصل اول ۲۹- یادنامه طبری (به مناسبت بزرگداشت یک هزار و یکصدمین سالگرد و درگذشت طبری) مقاله دکتر محمد باقر حجتی فصل اول ۳۰- مقدمه مترجم در ترجمه تفسیر طبری ج۱ آقای محمد باقر خالصی ۳۱- مقاله: شناسائی برخی از تفاسیر عامه، تفسیر طبری، آقای محمد علی مهدوی راد نشریه حوزه شماره ۲۴ دفتر تبلیغات اسلامی
حوزه علمیه قم ۳۲- خلاصه
عبقات الانوار ج۶ (احوال و آثار محمد ابن جریر طبری) ۳۳- «فهرست مشاهیر ایران» ج۲ ۳۴-
السیرة و التاریخ دکتر عبدالرحمن حسین العزاوی.
ح) تالیفات طبری: نوشته‌اند که طبری در چهل سال از زندگی خود روزی ۴۰ ورق مطلب می‌نوشت. و می‌گویند از زمان
بلوغ تا پایان
عمر هشتاد و شش ساله اش بطور متوسط روزی ۱۴ صفحه تالیف کرده است.
آثار طبری را می‌توان در چهار دسته تقسیم بندی نمود.
۱- کتاب
اختلاف الفقهاء (آراء فقهای اربعه) ۲-
تاریخ طبری ۳-
تفسیر طبری ۴- کتاب
صریح السنة- آثار خطی موجود در کتابخانه‌ها ۱- کتاب
تهذیب الآثار ۲- کتاب
حدیث الهیمان ۳- کتاب
رسالة البصیر فی معالم الدین ۴-
کتاب العقیدة ۵-
کتاب القراءات۱- کتاب
اختلاف علماء الامصار فی احکام شرایع الاسلام ۲-
کتاب اختیار من اقاویل الفقهاء ۳- کتاب
آداب القضاة و المحاضر و السجلات ۴- کتاب آداب المناسک ۵- کتاب الآدر فی الاصول- کتاب الاعتذار ۷- کتاب امهات الاولاد ۸- کتاب آداب النفوس ۹- کتاب بسیط القول فی احکام شرایع الاسلام ۱۰- کتاب البیان عن اصول الاحکام ۱۱- کتاب الخفیف فی احکام شرایع الاسلام (مختصر کتاب اللطیف) ۱۲- کتاب الدلالة علی النبوة ۱۳- کتاب ذیل المذیل (تاریخ الرجال المسمی بذیل المذیل) ۱۴- کتاب الرد علی ابن عبد الحکم فی رده علی مالک ۱۵- کتاب الرد علی ذی الاسفار ۱۶- کتاب الزکاة ۱۷- کتاب الشرب ۱۸- کتاب الشروط او کتاب امثلة العدول ۱۹- کتاب الشهادات ۲۰- کتاب الصلاة ۲۱- کتاب طرق الحدیث ۲۲- کتاب الطهارة ۲۳- کتاب عبارة الرؤیا ۲۴- کتاب العدد و التنزیل ۲۵- کتاب الفتوی ۲۶- کتاب فضائل ابی بکر و عمر ۲۷- کتاب فضائل العباس ۲۸- کتاب فضائل علی بن ابیطالب «علیه السلام» ۲۹- کتاب اللباس ۳۰- کتاب اللطیف فی احکام شرایع الاسلام ۳۱- کتاب مختصر الفرائض ۳۲- کتاب فردوس الحکمة ۳۳- کتاب فی القیاس ۳۴- کتاب مختصر مناسک الحج ۳۵- کتاب مراتب العلماء ۳۶- کتاب المسترشد ۳۷- کتاب مسند ابن عباس ۳۸- کتاب المسند المجرد ۳۹- کتاب الموجز فی الاصول ۴۰- کتاب الوصایا ۴۱- کتاب الوقف
۱- کتاب
تاریخ صنعاء ۲- کتاب
بشارة المصطفی (فی سبة عشر جزءا) ۳- کتاب
حدیث الطیر ۴- کتاب
الرد علی الحرقوصیة ۵- کتاب
الرمی بالنشاب
تاریخ الامم و الملوک (کتاب)تاریخ طبریتفسیر طبری
نرم افزار عرفان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
