• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عصمت اهل‌بیت (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


خدا خواسته که رجس و پلیدی را تنها از اهل بیت دور کند، و به آنان عصمت دهد، و اهل البیت به اتفاق همه علمای اسلام و مفسران، اشاره به اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است.


تعلق اراده الهی بر عصمت اهل بیت علیهم‌السّلام از هرگونه پلیدی قرار گرفته است: «إنّما يريد اللّه ليذهب عنكم الرّجس أهل البيت ويطهّركم تطهيرا» خداوند فقط می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما اهلبیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد.
[۱] احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
[۲] تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج۶، ص۴۳.    
[۳] مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۸، ص۱۵۷- ۱۵۸.    
[۴] نور الثقلین، شیخ حویزی، ج۴، ص۹۷.    

کلمه «انما» در آیه انحصار خواست خدا را می‌رساند، و می‌فهماند که خدا خواسته که رجس و پلیدی را تنها از اهل بیت دور کند، و به آنان عصمت دهد، و کلمه (اهل البیت) چه اینکه صرفا برای اختصاص باشد، تا غیر از اهل خانه داخل در حکم نشوند، و چه اینکه این کلمه نوعی مدح باشد، و چه اینکه نداء ، و به معنای (ای اهل بیت) بوده باشد، علی‌ای حال دلالت دارد بر اینکه دور کردن رجس و پلیدی از آنان، و تطهیرشان، مساله‌ای است مختص به آنان، و کسانی که مخاطب در کلمه (عنکم - از شما) هستند
بنابراین در آیه شریفه در حقیقت دو قصر و انحصار بکار رفته، یکی انحصار اراده و خواست خدا در بردن و دور کردن پلیدی و تطهیر اهل بیت، دوم انحصار این عصمت و دوری از پلیدی در اهل بیت.
[۵] ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۶، ص۴۶۲.    


واژه رجس به معنی شی ء ناپاک است خواه ناپاک از نظر طبع آدمی باشد یا به حکم عقل یا شرع و یا همه اینها. و اینکه : در بعضی از کلمات رجس به معنی گناه یا شرک یا بخل و حسد و یا اعتقاد باطل و مانند آن تفسیر شده، در حقیقت بیان مصداقهائی از آن است، و گرنه مفهوم این کلمه مفهومی عام و فراگیر است، و همه انواع پلیدیها را به حکم اینکه الف و لام در اینجا به اصطلاح الف و لام جنس است شامل می‌شود. تطهیر به معنی پاک ساختن و در حقیقت تاکیدی است بر مساله اذهاب رجس و نفی پلیدیها، و ذکر آن به صورت مفعول مطلق در اینجا نیز تاکید دیگری بر این معنی محسوب می‌شود.
[۶] تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۱۷، ص۲۹۳.    


مراد از بردن رجس، عصمت از اعتقاد و عمل باطل است، و مراد از تطهیر در جمله ((یطهرکم تطهیرا ( (که با مصدر تطهیر تاکید شده، زایل ساختن اثر رجس به وسیله وارد کردن مقابل آن است، و آن عبارت است از اعتقاد به حق ، پس تطهیر اهل بیت عبارت شد، از اینکه ایشان را مجهز به ادراک حق کند، حق در اعتقاد، و حق در عمل، و آن وقت مراد از اراده این معنا، (خدا می‌خواهد چنین کند)، نیز اراده تکوینی می‌شود، چون قبلا هم گفتیم اراده تشریعی را که منشا تکالیف دینی و منشا متوجه ساختن آن تکالیف به مکلفین است، اصلا با این مقام سازگار نیست، (چون گفتیم اراده تشریعی را نسبت به تمام مردم دارد نه تنها نسبت به اهل بیت)
پس معنای آیه این شد که خدای سبحان مستمرا و دائما اراده دارد شما را به این موهبت یعنی موهبت عصمت اختصاص دهد به این طریق که اعتقاد باطل و اثر عمل زشت را از شما اهل بیت ببرد، و در جای آن عصمتی بیاورد که حتی اثری از آن اعتقاد باطل و عمل زشت در دلهایتان باقی نگذارد.
[۷] ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۶، ص۴۶۸.    


اهل البیت به اتفاق همه علمای اسلام و مفسران، اشاره به اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است، و این چیزی است که از ظاهر خود آیه نیز فهمیده می‌شود، چرا که بیت گرچه به صورت مطلق در اینجا ذکر شد، اما به قرینه آیات قبل و بعد، منظور از آن، بیت و خانه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است. اما اینکه مقصود از اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در اینجا چه اشخاصی می‌باشد؟ در میان مفسران گفتگو است بعضی آن را مخصوص همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دانسته‌اند، و آیات قبل و بعد را که در باره ازواج رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم سخن می‌گوید، قرینه این معنی شمرده‌اند.
[۸] تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۱۷، ص۲۹۳.    

درباره مصداق اهل بیت در آیه ۳۳ سوره احزاب
[۹] احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
اقوال گوناگونی وجود دارد؛
[۱۰] مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۸، ص۱۵۵- ۱۵۶.    
ولی طبق شواهد فراوان روایی در منابع اهل سنت
[۱۱] اسباب النزول، واحدی، ج۱، ص۲۰۰.    
[۱۲] روح المعانی، آلوسی، ح ۱۱، ص۱۹۳.    
[۱۳] جامع البیان، طبری، ج۲۰، ص۲۶۲.    
[۱۴] الدرالمنثور، سیوطی، ج۶، ص۶۰۳ - ۶۰۶.    
و منابع شیعی
[۱۵] کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۲۸۷.    
[۱۶] تفسیر عیاشی، محمد عیاشی، ج۱، ص۲۵۰.    
[۱۷] ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۶، ص۴۶۵.    
مقصود از اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم علی ، فاطمه ، حسن و حسین علیهم ‌السلام است.

۱. ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
۲. ↑ تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج۶، ص۴۳.    
۳. ↑ مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۸، ص۱۵۷- ۱۵۸.    
۴. ↑ نور الثقلین، شیخ حویزی، ج۴، ص۹۷.    
۵. ↑ ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۶، ص۴۶۲.    
۶. ↑ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۱۷، ص۲۹۳.    
۷. ↑ ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۶، ص۴۶۸.    
۸. ↑ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۱۷، ص۲۹۳.    
۹. ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
۱۰. ↑ مجمع البیان، شیخ طبرسی، ج۸، ص۱۵۵- ۱۵۶.    
۱۱. ↑ اسباب النزول، واحدی، ج۱، ص۲۰۰.    
۱۲. ↑ روح المعانی، آلوسی، ح ۱۱، ص۱۹۳.    
۱۳. ↑ جامع البیان، طبری، ج۲۰، ص۲۶۲.    
۱۴. ↑ الدرالمنثور، سیوطی، ج۶، ص۶۰۳ - ۶۰۶.    
۱۵. ↑ کافی، شیخ کلینی، ج۱، ص۲۸۷.    
۱۶. ↑ تفسیر عیاشی، محمد عیاشی، ج۱، ص۲۵۰.    
۱۷. ↑ ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۶، ص۴۶۵.    


فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «عصمت اهل‌بیت».    



جعبه ابزار