• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عقل (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




عَقْل یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معنای فهم و معرفت و درک است.



عَقْل: فهم و معرفت و درک است.
طبرسی فرموده: عقل، فهم، معرفت و لبّ نظير هم‌اند.
راغب گويد: بنيروئيكه آماده قبول علم است عقل گويند همچنين بعلميكه بوسيله آن نيرو بدست آيد.


(ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ ما عَقَلُوهُ‌ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ‌)، يعنى: «آنرا پس از فهميدنش دگرگون ميكردند در حاليكه ميدانستند». (وَ هُمْ يَعْلَمُونَ‌) راجع بتحريف و (عَقَلُوهُ‌) راجع بفهم كلام اللّه است.
(وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ‌ ما كُنَّا فِي أَصْحابِ السَّعِيرِ)، «و گفتند: اگر گوش ميداديم و ميفهميديم در ميان اهل سعیر نمى‌بوديم‌».
(وَ ما يَعْقِلُها إِلَّا الْعالِمُونَ‌)، جز دانايان آنرا درك نميكنند. اگر آیات قرآن را تتبّع كنيم خواهيم ديد كه عقل در قرآن بمعنى فهم و درك و معرفت است.


عقل بمعنى اسمى در قرآن نيامده و فقط بصورت فعل مثل‌ (عَقَلُوهُ‌)- ... (يَعْقِلُونَ‌)- ... (تَعْقِلُونَ‌)- ... (نَعْقِلُ‌) بكار رفته است، در روایات كه آمده‌ «الْعَقْلُ‌ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ»، «مَا خَلَقَ اللَّهُ خَلْقاً أَكْرَمَ عَلَيْهِ مِنَ‌ الْعَقْلِ‌»، مراد از آن ظاهرا همان نيروى فهم و درك انسانى است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۲۸.    
۲. طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۱۹۱.    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۷۷.    
۴. طریحی نجفی، مجمع البحرین، ج۵، ص۴۲۵-۴۲۷.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۷۵.    
۶. ملک/سوره۶۷، آیه۱۰.    
۷. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۴۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "عقل"، ج۵، ص۲۸.    






جعبه ابزار