• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی‌خان اعتمادمقدم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



علی‌خان حاجب‌الدوله از افراد مشهور خاندان اعتماد مقدم و از صاحب منصبان دوران قاجار بود.



علی یکی از پسران آقا حسین بود. وی در کودکی به عنوان «غلام بچگی» مخصوص دربار سرافراز شد و چون زیرک و با ادراک بود، نایب‌السلطنه و محمد میرزا چشم به تربیتش داشتند و برای خدمت به دولت آماده‌اش کردند. چند سال بعد نیز نیابت شغل پیشخدمت باشی محمد میرزا را که به عهده پدرش آقا حسین بود، به او دادند. پس از درگذشت عباس‌میرزا و انتخاب فرزندش محمدمیرزا به ولایتعهدی به همراه او به آذربایجان رفت و بعد از مرگ فتحعلی شاه و به پادشاهی رسیدن محمد میرزا او نیز از تبریز به تهران آمد و منصب خوان سالاری را که از مشاغل مهم محسوب می‌شد به دست آورده، به لقب «خانی» نیز نائل شد.


علی خان علاوه بر به دست آوردن حکومت تهران، حکومت کاشان و بلوکات اطراف تهران را نیز برای تامین مخارج آشپزخانه شاهی عهده‌دار شد.
[۱] ادیب الملک، عبدالعلی خان، دافع الغرور، ص۷، به کوشش ایرج افشار، بی‌جا، انتشارات خوارزمی، ‌۱۳۴۹.
[۲] ادیب الملک، عبدالعلی خان، دافع الغرور، ص۱۱، به کوشش ایرج افشار، بی‌جا، انتشارات خوارزمی، ‌۱۳۴۹.
در اواخر عمر محمد شاه به علت شکایت مادر عباس میرزا، علی خان به دلیل حیف و میلی که در اموال همسر شاه کرده بود، از خدمت نظارت معزول شد و ضمن چوب خوردن و داغ شدن، به دستور شاه تمام اموال او را نیز مصادره کردند.
[۳] ملک آرا، عباس میرزا، شرح حال عباس میرزا ملک آرا، ص۲۳، به کوشش عبدالحسین نوائی، تهران، انتشارات بابک، ۱۳۶۱.

بعد از مردن محمدشاه، و با حمایت مهدعلیا (همسر محمدشاه) توانست مجددا به خدمت خاندان سلطنتی وارد شود و به لقب حاجب‌الدوله مفتخر گردید.
[۴] ادیب الملک، عبدالعلی خان، دافع الغرور، ص۱۱، به کوشش ایرج افشار، بی‌جا، انتشارات خوارزمی، ‌۱۳۴۹.
وی مدتی سرپرستی وزارت عدلیه را عهده‌دار گردید؛ ولی در زمان ناصرالدین شاه به خاطر سوء استفاده مالی از کار برکنار شد.
[۵] خان ملک ساسانی، سید احمد، سیاستگزاران دوره قاجار، ج۱، ص۱۶۹، تهران، طهوری، ۱۳۳۸.
اما مجددا با میانجی‌گری مهدعلیا بخشوده و مورد توجه دوباره شاه واقع گشته، ملقب به ضیاء‌الملک و به حکومت خوزستان منصوب گردید. چندی بعد لرستان و بختیاری هم به قلمرو حکومتش افزوده، بعد از آن به تهران احضار شد
[۶] اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، المآثر و الاثار، ص۴۵- ۴۶، طهران، دارالمطبعه، ۱۳۰۶ق.
و لقب اعتماد‌السلطنه را از شاه دریافت نمود و دوباره به وزارت عدلیه و به دنبال آن به وزارت وظایف و اوقاف منصوب شد.
[۷] امید، ابوالحسن، از ماست که بر ماست، ص۴۲، تهران، دنیای کتاب، ۱۳۶۳.



بزرگترین خدمت وی به ناصرالدین شاه، و یا به دیگر سخن بزرگترین خیانت وی به ملت ایران را باید قتل میرزا تقی‌خان امیرکبیر دانست. علی‌خان، در توطئه‌ بر ضد امیرکبیر با مهدعلیا و میرزا آقاخان‌ نوری‌ همدست‌ بود و وظیفه قتل‌ امیرکبیر را برعهده‌ گرفت‌.
[۸] آدمیت، فریدون، امیرکبیر و ایران، ص۷۲۹، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ ۷، ۱۳۶۲.



۱. ادیب الملک، عبدالعلی خان، دافع الغرور، ص۷، به کوشش ایرج افشار، بی‌جا، انتشارات خوارزمی، ‌۱۳۴۹.
۲. ادیب الملک، عبدالعلی خان، دافع الغرور، ص۱۱، به کوشش ایرج افشار، بی‌جا، انتشارات خوارزمی، ‌۱۳۴۹.
۳. ملک آرا، عباس میرزا، شرح حال عباس میرزا ملک آرا، ص۲۳، به کوشش عبدالحسین نوائی، تهران، انتشارات بابک، ۱۳۶۱.
۴. ادیب الملک، عبدالعلی خان، دافع الغرور، ص۱۱، به کوشش ایرج افشار، بی‌جا، انتشارات خوارزمی، ‌۱۳۴۹.
۵. خان ملک ساسانی، سید احمد، سیاستگزاران دوره قاجار، ج۱، ص۱۶۹، تهران، طهوری، ۱۳۳۸.
۶. اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، المآثر و الاثار، ص۴۵- ۴۶، طهران، دارالمطبعه، ۱۳۰۶ق.
۷. امید، ابوالحسن، از ماست که بر ماست، ص۴۲، تهران، دنیای کتاب، ۱۳۶۳.
۸. آدمیت، فریدون، امیرکبیر و ایران، ص۷۲۹، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ ۷، ۱۳۶۲.



سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان اعتماد مقدم» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۳/۲۷.    






جعبه ابزار