عوامل بصیرت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیات مختلف
قرآن عواملی برای
بصیرت در
انسان بیان شده است.
آخرت اندیشی و
دنیاگریزی ،
سبب پیدایش بصیرت است.
«واذکر عبـدنا... اولی الایدی والابصـر»؛ و به خاطر بیاور بندگان ما
ابراهیم و اسحاق و
یعقوب را، صاحبان دستها (ی نیرومند) و چشمها (ی بینا)!
«انا اخلصنـهم بخالصة ذکری الدار»؛ ما آنها را با خلوص ویژه‌ای
خالص کردیم، و آن یادآوری سرای
آخرت بود! (برداشت یاد شده بر این اساس است که جمله «انا اخلصناهم...»
علت اوصاف و ویژگی‌هایی باشد که برای پیامبران ذکر شده که از جمله آنها «
اولی الابصار » است)
آیات الهی در
زمین و انسان (آفاقی و انفسی)، از عوامل بصیرت هستند.
وفی الارض ءایـت للموقنین
وفی انفسکم افلاتبصرون.
آیات الهی در زمین و
آسمان ، مایه بصیرت هستند.
افلم ینظروا الی السماء فوقهم کیف بنینـها وزینها وما لها من فروج• والارض مددنـها والقینا فیها روسی وانبتنا فیها من کل زوج بهیج• تبصرة وذکری لکل عبد منیب.
امدادهای الهی و پیروزی
مسلمانان در
غزوه بدر ، از عوامل
عبرت و
بصیرت است.
«قد کان لکم ءایة فی فئتین التقتا فئة تقـتل فی سبیل الله واخری کافرة یرونهم مثلیهم رای العین والله یؤید بنصره من یشاء ان فی ذلک لعبرة لاولی الابصـر»؛ در دو گروهی که (در میدان
جنگ بدر،) با هم رو به رو شدند،
نشانه (و درس عبرتی) برای شما بود: یک گروه، در راه
خدا نبرد می‌کرد؛ و جمع دیگری که
کافر بود، (در راه
شیطان و
بت ،) در حالی که آنها (گروه
مؤمنان ) را با
چشم خود، دو برابر آنچه بودند، می‌دیدند. (و این خود عاملی برای
وحشت و شکست آنها شد.) و خداوند، هر کس را بخواهد (و شایسته بداند)، با یاری خود، تأیید می‌کند. در این، عبرتی است برای بینایان!
اين
آيه در مورد چگونگى جنگ" بدر" نازل شده است، چنان كه مفسران گفته‌اند در جنگ بدر تعداد
مسلمانان ۳۱۳ نفر بود، ۷۷ نفر آنها از
مهاجران و ۲۳۶ نفر آنها از
انصار بودند پرچم مهاجران به دست
على علیه‌السلام بود و
سعد بن عباده پرچمدار انصار بود آنان تنها با داشتن هفتاد
شتر و دو
اسب و شش
زره و هشت
شمشير در اين نبرد بزرگ شركت كرده بودند، با اينكه سپاه
دشمن بيش از هزار نفر با
اسلحه كافى بودند و يكصد اسب داشتند مسلمانان با دادن بيست و دو نفر
شهيد (۱۴ نفر از مهاجران و ۸ نفر از انصار) به دشمن كه هفتاد كشته و هفتاد
اسير داد غالب شدند و با پيروزى كامل به
مدينه مراجعت كردند اين آيه گوشه‌اى از ماجراى بدر را بازگو مى‌كند.
امدادهای الهی و پیروزی مسلمانان در
غزوه بنی نضیر ، از عوامل عبرت و بصیرت است.
هو الذی اخرج الذین کفروا من اهل الکتـب من دیـرهم لاول الحشر ما ظننتم ان یخرجوا وظنوا انهم مانعتهم حصونهم من الله فاتلـهم الله من حیث لم یحتسبوا وقذف فی قلوبهم الرعب یخربون بیوتهم بایدیهم وایدی المؤمنین فاعتبروا یـاولی الابصـر.
ایمان ، زمینه‌ای برای بیداردلی و بصیرت است.
... هـذا بصآئر من ربکم... لقوم یؤمنون.
تقوا و پرهیزکاری، از عوامل روشنایی ضمیر و بیداردلی است.
«ان الذین اتقوا اذا مسهم طـئف من الشیطـن تذکروا فاذا هم مبصرون»؛ پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسه‌های شیطان شوند، به یاد (
خدا و
پاداش و
کیفر او) می‌افتند؛ و (در پرتو یاد او، راه
حق را می‌بینند و) ناگهان
بینا می‌گردند.
تورات ، مایه
درک عمیق و بصیرت مردم بود.
ولقد ءاتینا موسی الکتـب من بعد ما اهلکنا القرون الاولی بصائر للناس...
رویش
گیاهان زراعی برای تغذیه
انسان و
حیوان ، از عوامل بصیرت و ژرف اندیشی انسان است.
اولم یروا انا نسوق الماء الی الارض الجرز فنخرج به زرعا تاکل منه انعـمهم وانفسهم افلایبصرون.
رویش بهجت انگیز زوجهای گیاهان در زمین، زمینه‌ای مناسب برای
بصیرت و ژرف اندیشی
بندگان رجوع کننده به درگاه
خدا هستند.
والارض مددنـها والقینا فیها روسی وانبتنا فیها من کل زوج بهیج• تبصرة وذکری لکل عبد منیب.
قرآن ، مایه بصیرت و باز شدن
چشم دل است.
... قل انمآ اتبع ما یوحی الی من ربی هـذا بصآئر من ربکم...
هـذا بصـئر للناس...(«هذا» در آیه شریفه، اشاره به قرآن است.
)
گردش
شب و
روز ، از عوامل بصیرت انسانها هستند.
«یقلب الله الیل والنهار ان فی ذلک لعبرة لاولی الابصـر»؛
خداوند شب و روز را دگرگون می‌سازد؛ در این عبرتی است برای صاحبان بصیرت!
گسترده شدن
زمین و قرار گرفتن کوههای بلند در آن، زمینه
بصیرت برای بندگان
انابه کننده است.
«والارض مددنـها والقینا فیها روسی وانبتنا فیها من کل زوج بهیج»؛ و زمین را گسترش دادیم و در آن کوه‌هائی عظیم و استوار افکندیم و از هر نوع
گیاه بهجت‌انگیز در آن رویاندیم
«تبصرة وذکری لکل عبد منیب»؛ تا وسیله بینایی و یادآوری برای هر بنده
توبه کاری باشد!
اعطای
ناقه به
صالح علیه‌السّلام به صورت
معجزه ، سبب پیدا شدن
بینش صحیح بود.
... وءاتینا ثمود الناقة مبصرة...
معجزات
موسی علیه‌السّلام از عوامل بصیرت آدمیان بود.
ولقد ءاتینا موسی تسع ءایـت بینـت... فقال له فرعون... • قال لقد علمت مآ انزل هـؤلاء الا رب السمـوت والارض بصآئر...
ذکر و یاد
خداوند متعال در
اهل تقوا ، زمینه وصول به بصیرت و بیداری دل است.
ان الذین اتقوا اذا مسهم طـئف من الشیطـن تذکروا فاذا هم مبصرون. (برداشت بنا بر این احتمال است که «تذکروا» در آیه به معنای یاد خدا باشد.
)
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «عوامل بصیرت (قرآن)».
