• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عوج (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




عِوَج یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معنای انحراف و كجى معنوى است، و در یک آیه به معنای پستى و گودى آمده است.



عَوَج: (بر وزن فَرَس) كجى است. «عَوِجَ‌ الْعُودُ يَعْوَجُ‌ عَوَجاً: ضِدُّ اسْتَقامَ أَيْ انْحَنى»، عِوَج (بر وزن عِنَب) اسم‌ مصدر است.
در مجمع ذيل آیه ۹۹ آل عمران فرموده: عَوَج بر وزن فَرَس كجى است در هر چيز نصب شده مثل نيزه و ديوان، و بر وزن عِنَب انحراف است در دین و سخن گفتن و در زمين، و از آن است آيه‌: (لا تَرى‌ فِيها عِوَجاً وَ لا أَمْتاً).


عِوَج (بكسر عين) ۹ بار در قرآن مجید آمده و همه درباره انحراف و كجى معنوى است جز آيه فوق که به معنی پستى و گودى است.

۲.۱ - انحراف و كجى معنوى

(الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَنْزَلَ عَلى‌ عَبْدِهِ الْكِتابَ وَ لَمْ يَجْعَلْ لَهُ‌ عِوَجاً)، «حمد خدا را كه بر بنده‌اش كتاب را نازل فرمود و در آن كجى و انحراف از حق قرار نداد».
(قُرْآناً عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي‌ عِوَجٍ‌)، عدم عوج عبارت اخراى حق بودن است چنانكه فرموده‌: (نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِ‌)، و (وَ كَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَ هُوَ الْحَقُ‌).
(يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لا عِوَجَ‌ لَهُ ...)، ضمير لَهُ‌ ظاهرا راجع به تبعيّت است يعنى: «در آنروز از داعى كه آنها را ميخواند پيروى ميكنند و در آن پيروى انحرافى نيست و سرپيچى نتوانند».
(الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً) در بعضى آيات بصورت خطاب‌ (تَبْغُونَها عِوَجاً) آمده و هر دو از خطاب و غيبت جمعا چهار بار در قرآن بكار رفته و همه بعد از كلمه‌ (يَصُدُّونَ‌) و (تَصُدُّونَ‌) اند.
بنظر ميايد كه‌ (يَبْغُونَها عِوَجاً) بيان‌ (يَصُدُّونَ‌) است و عِوَجاً مفعول به «يَبْغُونَ» است يعنى: با ايجاد شبهات و ايجاد انحراف در دين خدا مردم را از آن منع ميكنند و آنرا ناحق جلوه ميدهند. در مجمع فرموده: جايز است‌ عِوَجاً مفعول به يبغون باشد يعنى «يَبْغُونَ لَهَا الْعِوَجَ‌». معنى آيه چنين ميشود: «آنانكه مردم را از راه خدا باز ميدارند و براى آن كجى و انحراف ميجويند».

۲.۲ - پستى و گودى

(لا تَرى‌ فِيها عِوَجاً وَ لا أَمْتاً)، آيه درباره قیامت و از بين رفتن‌ كوههاست. اَمْت بمعنى بلندى و عِوَجاً بمعنى پستى و گودى است، يعنى: «در زمين پستى و بلندى نمى‌بينى بلكه هموار ميشود»، چنانكه در ما قبل آيه آمده: (فَيَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً).


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۶۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۹۲.    
۳. طریحی نجفی، مجمع البحرین، ج۲، ص۳۱۹-۳۲۰.    
۴. فیروزآبادی، قاموس المحیط، ج۱، ص۲۰۱.    
۵. آل عمران/سوره۳، آیه۹۹.    
۶. طبرسی، مجمع البیان، ج۲، ص۳۵۱.    
۷. کهف/سوره۱۸، آیه۱.    
۸. زمر/سوره۳۹، آیه۲۸.    
۹. آل عمران/سوره۳، آیه۳.    
۱۰. انعام/سوره۶، آیه۶۶.    
۱۱. طه/سوره۲۰، آیه۱۰۸.    
۱۲. اعراف/سوره۷، آیه۴۵.    
۱۳. طبرسی، مجمع البیان، ج، ص.    
۱۴. طه/سوره۲۰، آیه۱۰۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "عوج"، ج۵، ص۶۴.    






جعبه ابزار