عوج (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِوَج یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای انحراف و كجى معنوى است، و در یک
آیه به معنای پستى و گودى آمده است.
عَوَج: (بر وزن فَرَس) كجى است.
«عَوِجَ الْعُودُ يَعْوَجُ عَوَجاً: ضِدُّ اسْتَقامَ أَيْ انْحَنى»، عِوَج (بر وزن عِنَب)
اسم مصدر است.
در
مجمع ذيل
آیه ۹۹ آل عمران فرموده: عَوَج بر وزن فَرَس كجى است در هر چيز نصب شده مثل نيزه و ديوان، و بر وزن عِنَب انحراف است در
دین و سخن گفتن و در زمين، و از آن است آيه:
(لا تَرى فِيها عِوَجاً وَ لا أَمْتاً).
عِوَج (بكسر عين) ۹ بار در
قرآن مجید آمده و همه درباره انحراف و كجى معنوى است جز آيه فوق که به معنی پستى و گودى است.
(الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَنْزَلَ عَلى عَبْدِهِ الْكِتابَ وَ لَمْ يَجْعَلْ لَهُ عِوَجاً)،
«حمد خدا را كه بر بنده‌اش كتاب را نازل فرمود و در آن كجى و انحراف از حق قرار نداد».
(قُرْآناً عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي عِوَجٍ)،
عدم عوج عبارت اخراى حق بودن است چنانكه فرموده:
(نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِ)،
و
(وَ كَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَ هُوَ الْحَقُ).
(يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لا عِوَجَ لَهُ ...)،
ضمير لَهُ ظاهرا راجع به تبعيّت است يعنى: «در آنروز از داعى كه آنها را ميخواند پيروى ميكنند و در آن پيروى انحرافى نيست و سرپيچى نتوانند».
(الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً) در بعضى آيات بصورت خطاب
(تَبْغُونَها عِوَجاً) آمده و هر دو از خطاب و غيبت جمعا چهار بار در
قرآن بكار رفته و همه بعد از كلمه
(يَصُدُّونَ) و
(تَصُدُّونَ) اند.
بنظر ميايد كه
(يَبْغُونَها عِوَجاً) بيان
(يَصُدُّونَ) است و عِوَجاً مفعول به «يَبْغُونَ» است يعنى: با ايجاد شبهات و ايجاد انحراف در دين خدا مردم را از آن منع ميكنند و آنرا ناحق جلوه ميدهند. در مجمع فرموده: جايز است عِوَجاً مفعول به يبغون باشد يعنى «يَبْغُونَ لَهَا الْعِوَجَ».
معنى آيه چنين ميشود: «آنانكه مردم را از
راه خدا باز ميدارند و براى آن كجى و انحراف ميجويند».
(لا تَرى فِيها عِوَجاً وَ لا أَمْتاً)،
آيه درباره
قیامت و از بين رفتن كوههاست. اَمْت بمعنى بلندى و عِوَجاً بمعنى پستى و گودى است، يعنى: «در زمين پستى و بلندى نمى‌بينى بلكه هموار ميشود»، چنانكه در ما قبل آيه آمده:
(فَيَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً).
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "عوج"، ج۵، ص۶۴.
